La Arto de Memdisciplino - Charles Baudo - KCE - Kultura Centro de Esperanto.md

% La Arto de Memdisciplino - Charles Baudo - KCE % Kultura Centro de Esperanto

!(images/000001.jpg)

**Saluton *! ***

Jen plia libro eldonita de Kultura Centro de

Esperanto por "Projekto Kelter". Tiu projekto, nomita laý la eldonisto de la unua esperanta

libro, intencas eldoni elektronike librojn kies kopirajto ne plu validas aý librojn kies libera distribuado estas permesata de la aýtoro.

Por tiu æi libro indas scii ke, por emfazi

vortojn, la originala eldonisto apartigis la

literojn (ekz: e m f a z o). Tiu kreas problemojn por la leg-facileco, æar ordinare la teksto-prilaboriloj uzas tiun rimedon por øustigi la liniograndon. Ni elektis uzi la plej nuntempan

"kursivan" metodon ( emfazo).

Profitu la legadon!

KCE - estraro

05/07/1998

KULTURA CENTRO DE ESPERANTO

C.P. 1097, Campinas, SP

BRAZILO – 13001-970

[email protected]

[email protected]

http://www.aleph.com.br/kce

!(images/000002.png)

!(images/000000.png)

Prof. Charles Baudouin

Origina unua paøo de la libro

3

Antaýparolo

Mi prezentis pri Psikagogio du prelegojn æe la Somera Universitato Esperanta okaze de øia unua elmontro dum la XVIIa Universala Kongreso de Esperanto en Øenevo, 1925.

Post tiam mi ree prilaboris mian tekston kaj øin iom pliam-pleksigis: tiel naskiøis tiu æi libreto.

Mi klopodis æi tie resumi la fundamenton de tiu scienco

– aý arto – de memdisciplino, kies gravecon mi ne bezonas klarigi. Certe la leginto ne rajtos aserti, ke li konas nun øisfunde tiun temon. Sed mi estos trafinta mian celon, se mi povis elvoki æe kelkaj samideanoj la deziron, pli detale studadi la temon, kaj se mi povis ilin provizi por tiu studado.

Mi opinias esti prava, rimarkigante, ke oni trovos en la aldonoj, krom bibliografio, informojn pri la internacia organizado por la studado kaj aplikado de Psikagogio (Instituto k.t.p.) kaj fine teknikan terminaron. Oni eble miros, trovanta kelkfoje en tiu terminaro du vortojn anstataý unu, – precipe æe la germanaj vortoj. En tiuj okazoj oni sciu, ke nur la unua vorto estas teknika; la dua estas vorto el la komuna lingvo, kies signifo estas pli-malpli proksima, kaj kiun Centra Komitato de la Esperanto-Movado petis min aldoni al mia vortareto, por plifaciligi la komprenon al la nefakanoj.

Øenevo, en Septembro 1926.

C . B a u d o u i n

4

peza¼o, kiun ni devas treni, kiu nin ligas al la tero. Multaj homoj revis pri flugado, sed oni nur post jarcentoj elpensis rimedon kaj povis per sciencaj mekanismoj kontraýstari nian pezecon. Nu, inter voli kaj povi ekzistas la sama diferenco kiel inter flugrevo kaj aviado.

Enkonduko

Nia naturo estas, laý psikologia terminaro, la fasko de niaj tendencoj, t.e. de æiuj niaj inklinoj, kiuj instigas nin, Se oni seræas en greka vortlibro la vorton

ion celi aý eviti, eæ se prudento aý devo alie decidas. Æiu psikhagogos, oni rimarkas, ke tiu vorto havas multajn tendenco povas kreski øis pasio, kies karakteron de fataleco signifojn. Øi nomas la oficon de la mitologia boatisto kaj kapturnigo oni ofte kaj trafe priskribis. Kontraý pasio –

Karon, kiu kondukas la animojn en la inferojn. Øi signifas æu pasio al vino, æu al amo, æu al ambicio – prudento kaj ankaý “deloganto”, “parigisto” k.t.p.Sed trankviliøu! Ni ne maksimoj estas plej ofte senpovaj kaj similas kelkajn gutojn aludas tiujn signifojn, parolante hodiaý pri “psikagogio”.

da sanktigita akvo sur brulantan domon. Eæ en malpli Ne estas mia deziro, irformi vin pri la arto, sendi personojn ekstremaj kazoj niaj inklinoj tamen nin fortiras, kaj tiu en la alian mondon, aý pri la arto de delogado. Ni kompre-vorto “inklino” mem entenas esprimoplenan figuron: Dum nas nur tiun vorton laý øia kunmeto: Øi signifas laývorte pasio malfermas sub niaj piedoj kapturnigajn fendegojn,

“La agado konduki animon” t.e. la scienco aý, se vi prefe-niaj inklinoj estas deklivoj, kie ni glitas laý nia natura pezo, ras, la arto de la memdisciplino: arto ofte preterlasita de la kaj tiu pli milda allogo estas kelkafoje pli perfida. Volupto moralistoj, æar ili diras al ni, kion ni devas fari, sed ne æiam ne estas malpli glitiga ol amo, kaj øua nenionfarado estas montras al ni, kiel ni povas øin fari, kaj tio ne estas malpli pli perfida ol konsternega malespero.

grava.

La radikoj de niaj tendencoj estas profundaj. Ili estas Oni ne æiam tion faras, kion oni volas, eæ se neniu eks-unue instinktoj, kaj precipe la æefaj instinktoj, kiuj celas la tera malhelpa¼o baras. Æu tio ne signifas, ke internaj baroj konservadon de individuo aý speco (trinko kaj manøo, ekzistas?

sekso, batalo, kolero, timo) – unuvorte de la tuta “homa Ili ekzistas efektive, æar ni posedas naturon, kiun modifi besto”, kiu sufiæe bone fartas.

ne estas eble per nura decido. Produkto de niaj medio kaj Sur tiu komuna trunko greftiøas æiuj tendencoj nomataj hereda¼o, vivanta resumo de nia kaj de rasa estinteco, nia derivaj, pli propraj al æiu homo aparte. Ilin cetere estigas naturo estas tio, kio nin estigas kaj samtempe malhelpas.

nur komplikiøo de la unuaj, ilin nutras la sama fortika Tiamaniere nia korpo, kiu estas ni mem, estas samtempe suko. Ili starigas nian karakteron kiel produkton de niaj 5

ecaro, medio, edukado. Ili estas niaj personaj emoj, propraj la plej elprovitaj maksimoj sur tiu kampo konsilas al ni bezonoj (ofte verdire imagaj bezonoj): – emo al æaso, ludo, regulan ekzercadon.

tualeto, danco, vojaøoj. Multe de tiuj inklinoj, kvankam tre senkulpaj je si mem, povas en iuj okazoj fariøi peko aý

*

*

*

danøero.

Tio æio, kion ni povas nomi “nia naturo”, estas treege Oni ne nur ne faras æiam tion, kion oni volas, sed oni fortigata de kutimo, tiu “dua naturo”. Æiu ripetita ago ankaý ne ciam pensas kiel oni volas. Nenio elglitas pli inklinas fariøi kutimo, kaj la kutima ago elmontriøas pli facile ol la fadeno de niaj ideoj. Tie æi validas la leøoj pri kaj pli senpena, fariøas fine nekontraýstarebla. Nu, æar ni

“asociado de ideoj”. Æiu ideo, imaga¼o elvokas alian. tiu æi nature emas ripeti agojn estigatajn de niaj instinktoj kaj denove alian. Tio þajnas burleska ludo, kiu obeas nek tendencoj, rezultas, ke æiuj instinktoj aý tendencoj starigas prudenton, nek volon. Se ni volas iom fiksi nian menson al kutimojn, kiuj fortigas ilin kaj kreas kun ili nedisigeblan ia sama idea, tiu æi tuj elglitas kiel akvo inter fingroj.

*tuton. *

Oni rediras ofte al ni, ke la direktado de niaj pensoj es-Scii, laý kiu proporcio tendenco natura kaj kutimo restas la ilo por nia sinregado. Sed oni ne sufiæe diras al ni, pektive partoprenas en iu agado, ne æiam estas facile. Ofte kiel direkti niajn pensojn. Kaj oni ne æiam klare komprenas Ia parto de kutimo ne estas malplej grava: ekzemple en vera¼on, al kiu la nuna psikologio kondukas. Øi estas, ke la emoj al tabako aý drinkado. Sed æiuokaze estas certe, ke fortoj, kiuj elglitigas el nia kontrolo niajn agojn, estas la kutimo mirige helpas tendencon; la dua kaj la unua naturoj samaj, kiuj elglitigas el øi niajn pensojn. Æar la psikanali-perfekte interkonsentas por nin sklavigi.

zistoj eltrovis leøon fundamentan de la asociado de ideoj: Feliæe ni havas la povon, kontraýstarigi kutimon al ku-ke niaj ideoj, kiam ni ne vole direktas ilin, laýiras deklivon timo, akiri novan kutimon per ripetado de iu ago; precipe estigitan de niaj sentoj, sekretaj deziroj, unuvorte tenden-per tiu kurba vojo ni sukcesas regi kaj orienti niajn tendencoj. *Do, tendencoj direktas same niajn pensojn kaj agojn. *

cojn. Oni preskaý rajtas diri, ke æiu edukado konsistas el Tial, se ni fordonas nin el revo, ni konstruas niajn “kaste-akiro de kutimoj. Tial æiu edukado estas ekzercado. La lojn en aero”; nia imago realigas niajn dezirojn, eæ ofte eksperimenta psikologio povis starigi “leøon de ekzerco”

dezirojn de ni mem nekonatajn.

kun kurba¼oj kaj formuloj, kiuj klare montras, je kiuj Estas trafe, diri, ke la þlosito de niaj agoj konsistas el proporcioj, per ekzercado, ago fariøas pli rapida, t.e. pli niaj pensoj; sed oni nur tiel prokrastas la problemon, oni ne facila. Edukado de volo ne esceptiøas el tiu leøo, kaj unu el solvas øin, se oni ne donas al ni ankaý la rimedon por direkti niajn pensojn.

6

Oni devas tie æi krome rimarki, ke ni havas pensokuti-mojn, same kiel agokutimojn. Tial la samaj leøoj pri kutimo kaj ekzercado estas validaj egale en direktado de niaj pensoj kaj de niaj agoj.

Niaj ideasocioj ankaý fariøas kutimaj per ripetado.

Efektive oni instigas apliki tiun leøon, kiam oni konsilas ripeti æiutage certajn ekzercojn *samhore * kaj se eble sa-mloke. Tiu konsilo, kiu povas þajni iom superstiæa, estas Unua parto

fakte tre psikologia kaj taýgas por æiuspeca, sed precipe por pensa ekzercado. La simileco de cirkonstancoj malfermas al niaj ideasocioj saman vojon, kiu fariøas baldaý kutima; nia Etikaj teknikoj

ekzerco estas tiom pli facila; krome ni ne plu povas øin forgesi.

Æiuj etikoj celas tiun regadon de la tendencoj per la vo-Konklude, “pensi estas povi” ne estas pli øusta formulo lo; kelkaj el ili zorgas pri la rimedoj kaj ekzercoj, kiuj eble ol “voli estas povi”. Necese estas, unue ekzerciøi en pensa-helpos al nia volo, pri la artifikoj, per kiuj ni povas venki.

do kiel en volado.

La precipaj filozofiaj aý religiaj doktrinoj pri saøeco –

Budhismo, Stoikismo, Kristanismo – konsideris la demandon el diversaj vidpunktoj, kaj kelkaj modernaj doktrinoj...

“Christian science” (kristana scienco) “New Thought”

(nova penso) alportis en la diskuton kelkajn novajn ele-mentojn ne egale valorajn. Æiu sistemo provizis nian volon per iu metodo por disciplinigi nian naturon. Nu, tiuj metodoj, el kiuj pluraj estas multcentjaraj, entenas homan verecon, kiu estas æiam aktuala.

Sed ni ne interesiøas tie æi pri la doktrinoj mem, sed pri la mensaj sintenadoj kaj metodoj, kiujn ili proponas al ni, por nin helpi en nia lukto kontraý ni mem. Ne la etikoj estos la objekto de nia studo, sed la teknikoj de la memdisciplino. Ni ne konsultas la etikojn, kiam ili diras, kion ni 7

devas fari, sed kiam ili montras, kiel ni povas tion fari.

Komprenante nian celon, oni ne miros, ke ni konsideras 1. Budhismo

nur kelkajn doktrinojn, kiuj laý nia opinio konsilas la plej La budhisma doktrino interesas nin multe en nia nuna tipajn metodojn. Tial ni ne parolas pri la grandaj modernaj studo, æar øi parolas insiste pri la rimedoj de liberiøo, t.e.

filozofoj, eæ ne pri Descartes aý Kant, æar ilia filozofio estas de sinregado.

precipe teoria. Male, ni konsideros iom daýre – kio þajnas Nome Joga, disciplino tre praktika, sagaca, eæ realista, eble malproporcia – doktrinojn kiel Kristanan Sciencon aý estas elpensita de Hindoj.

Novan Penson, kiuj ne estas tre originalaj aý kernecaj Tiu disciplino celas precipe koncentrigon de la spirito.

sistemoj, sed kiuj celas formuli praktikajn regulojn, kies La du vortoj Joga kaj koncentrigo, laý la diro de jogistoj, efikecon spertis multaj personoj.

estas preskaý samsencaj. Ni legas ekzemple en la komenco Ni parolos poste pri psikoterapioj, t.e. metodoj, kiujn la de la sistemo de Joga de Patan¼ali: “Por øin provizore moderna scienco starigis, celante kuracadon de nervaj difini, Joga estas koncentrigo.’” (1)

malordoj. Tiuj metodoj koncernas nian objekton, æar la La Hindoj priskribas tiun staton laý rimarkinde preciza nervaj malordoj estas, laý iu vidpunkto, malsanoj de la psikologio. Ili konsideras spiriton kiel senæesan fluon de memdisciplino. En tiuj okazoj, pli ol en iu alia, nia propra ideoj, sentoj, imagaj bildoj; koncentrigo estas unue ago, kiu persono malobeas nin, kaj la plej bona filozofio malofte haltigas tiun fluon, kiu tenas ideon aý objekton sola en la sufiæas tiam por reestigi nian sinregadon. Male, kiam rigardo de nia atento. Tiun koncentrigon la Hindoj ofte metodo sukcesas restarigi la memdisciplinon en tiuj tre simboligis per la laboro de la sagfaristo, kiu nenion vidas malfacilaj kazoj, oni povas diri, ke la taýgeco de tiu metodo krom sia tasko.

estas spertita, kaj oni rajtas sin demandi, æu øi ne estas Sed tio estas nur la unua paþo, kaj koncentrigo aperas ankaý aplikebla en la plej normalaj kazoj. Tial ni ne miru, en multaj formoj kaj gradoj, kiujn la majstroj de Joga tre ke la precipaj nunaj psikoterapioj (laýracia persvadado, zorgeme priskribas.

psikanalizo, memsugesto), estas rekomendataj ankaý kiel Oni povas unue diferencigi diversajn specojn de kon-metodoj por edukado, kaj æefe por memedukado.

centrigo: laý enhavo, laý la objekto, kiun ili trafas (ekzem-

Þajnas al ni, ke tiuj filozofiaj kaj religiaj doktrinoj unu-ple objekton materian aý spiritan). Oni povas ankaý klasigi flanke, tiuj psikoterapioj aliflanke estas la precipaj fontoj, el koncentrigojn laý ilia formo.

kiuj oni devus æerpi hodiaý, se oni deziras starigi sistemon de “voledukado” aý, pli øuste kaj larøe dirite, de psikago-Koncentrigo estas komence konscia pri sia objekto, sed gio.

povas fine iøi senkonscia. Tiun duan staton, kiun ni povas 8

kompreni, komparante øin iom kun hipnota stato, trafas la

”Ni memorigu, – skribis nuntempa Hindo, Ananda Ko-jogisto, la ensekretigito. En tiu stato, koncentrigo regas omarasvami – ke la celo de Joga estas mensa koncentrigo ankaý la subkonscion. La Joga eæ asertas, ke la mensa stato tiel ekstrema, ke oni forgesu æiun distingon inter subjekto de la dormo estas regebla per koncentrigo. Unuvorte, kiuj kaj objekto de la konsidero. Øi ebligas trafi harmonion aý ajn estas niaj pensoj, æu ili apartenas al konscio aý al spiritan unuecon. Oni baldaý ekkonis, ke koncentrigo æe subkonscio, æu al dormo aý al maldormo: ni havas la artisto estas samnatura.’’(3)

povon, per koncentrigo haltigi ilian fluon, moderigi iliajn Ekzistas en la Joga vere metoda lernado de meditado.

balanciøantajn ondojn.

La disæiplo meditos æiutage, t.e. li rezervos æiutage mo-Do koncentrigo havas gradojn, kaj poste oni proponas al menton, unue tre mallongan kaj poste pli kaj pli longan, ni iom alian klasigon, kiu celas esti precipe grada skalo. La por direkti sian penson al æiuj aspektoj de iu demando, ne unua grado konsistas el nura fiksado de atento al iu objekto, permesante, ke øi malproksimiøu, kaj ne helpate de skriba-kiu devas okupi nian penson tiel, ke ni havu nur unu ideon do. Similan disciplinon oni proponas al ni por eduki en la menso (“atentofiksado”). En la sekvanta grado unu memoron: ni æiuvespere repasigu mense æiujn okazinta¼ojn ideo devas fariøi la centro, la fokuso, æirkaý kiu sin ordigos de Ia tago, komencante æe la lastaj, kaj neniam preterla-multaj pensoj diversaj, sed æiam rilataj al la centra (“konsi-sante ilian linion; tiel kutimiøinte restarigi mense unu derado”). Tio estas vere laýgrade priskribita, æar estas certe tagon, la memorkapablo plifortigita povos resupreniri æiam pli facile, haltigi tute la spiriton, ol permesi al øi kelkajn pli malproksimen la tempofluon.

movajn, malpermesante æiujn aliajn. Fine, en la tria grado, æiu distingeco inter konsiderado kaj ties objekto malaperas;

*

*

*

objekto kaj konsiderado nun þajnas esti nur unu (“koncen-

trigo øuste nomata”)(2).

Joga ne forgesas certajn konsilojn rilate al la pure kor-Ni verþajne rajtas kompari tiun trian staton kun tiu, ki-paj aferoj.

un la kristanoj nomas ekstazo. Oni aliflanke scias, ke la Øi þatas treege la ekzercojn de spirado, kiuj iøis denove artistoj ofte priskribis la artan konsideradon kiel staton iom laýmodaj en la moderna “korpa kulturo”, sed kiujn la similan je ekstazo, kaj en kiu subjekto kaj objekto ne plu jogistoj precipe konsideras kiel helpon al la spirita kulturo estas distingeblaj. Tiun similecon ankaý la Hindoj ekrima-kaj rimedon por plifaciligi koncentrigon. Sciante hodiaý, rkis.

kiel streæa estas la rilato inter spirado kaj atento, ni komprenas Ia pravecon de tiu ideo.

9

La jogisto trafas “staremon” per “forpuþo kaj reteno de staremo. Joga ekkomprenis la valoron de tiu stato de

la spiro”(4). Tio aludas malrapidajn kaj profundajn spirojn,

trankvileco, ricevemo, senklopodeco, kiun tre modernaj kun øiaj tri sinsekvaj momentoj de enspiro, reteno, elspiro.

metodoj tiel insiste kaj ne æiam

Oni priskribis akurate al ni la kondiæojn de daýro kaj vas la povon, kontraýstarigi kutimon al kutimo, akiri nombro, kiuj taýgas por tiuj spiroj, sed la precipa kondiæo novan kutimon per ripetado de iu ago; precipe per tiu kurba

estas grada pligrandigo de daýro(5). Oni asertas, ke per tiu

vojo ni sukcesas regi kaj orienti niajn tendencojn. Oni praktikado “nia spirita organo fariøas kapabla por fiksado preskaý rajtas diri, ke æiu edukado konsistas el akiro de de atento”(6).

kutimoj. Tialtiel kompetente rekomendas kiel tiuj antikvaj Aliaj reguloj koncernas la dieton. Ilia principo, certe tre majstroj. Øi scias, ke tiu stato ne estas nur pasiva kaj racia, estas sindeteno de ekscitantaj nutra¼oj. Iom gravaj negativa, sed ke tiu “trankvilkapablo”, t.e. kapablo inter-montriøas la stato kaj sinteno de la korpo dum la ekzercoj: rompi la spiritan agemon, estas ankaý tre pozitiva ago, sinteno taýgas, kiam øi estas konforma al la du principoj de kiun oni povas regi nur post pacieaca ekzercado.

staremo kaj senpeneco. Koncentrigo de la sentila atento Tiu “trankvilkapablo” similas la “mensan kontrolon”, povas helpi al spirita koncentrigo. Inter la unuaj ekzercoj kiu celas malpermesi la eniron de nia menso en maldezi-oni konsilas al ni fiksadon de okuloj al lampo, gemo, astro, rindajn ideojn. Kiu scipovas interrompi sian penson kaj øin eæ al iu ajn objekto. Joga precipe rimarkigis la eblecon, uzi kvazaý malplenigi, tiu scipovos verþajne ankaý øin subite fiksadon de la rigardo al brilanta punkto (kaj tio iøos unu el haltigi kaj direkti aliflanken. Tie estas du aspektoj de simila la æefaj procedoj de la moderna hipnotismo).

sintenado.

La hindoj konsilis kelkajn procedojn vere hipnotajn: æu Napoleono, kies ekzemplo sin æiam altrudas, kiam eni la vazon plenan de akvo, æu la metalglobon, lokitan inter parolas pri koncentrigo, estis rimarkinda pro sia kapablo, ambaý okuloj, æu la fajron, kiun oni devas rigardi tra tenadi enmense unu ideon ekskluzive. Liaj ideoj, laý lia pinglotruo.

propra diro, estis ordigitaj kiel en multaj tirkestoj; kaj li Sed æiu aparta procedo estas malpli grava ol la principo, aldonas: “Se mi volas ekdormi, mi fermas æiujn tirkestojn.”

kies æiuj estas aplika¼oj.

Ambaý faktoj streæe interrilatas, kaj oni per tio komprenas, ke la trankvilkapablo estas vere io pozitiva. Øi estas alia

*

*

*

aspekto de tiu brido- kaj haltigo- kapablo, kiun oni hodiaý unuanime konsideras kiel bazon de la volo mem.

Kombino de muskola malstreæado kun la hipnotaj pro-La kontrolo, kiun ni tiel akiras, ebligos, ke ni rifuzu cedoj rezultas per tute speciala stato de korpa kaj mensa ekzemple koleran ekmovon aý maltrafan emocion, kiam ni 10

sentas, ke øi estas tuj minaca. Ni deklinos flanken baton, Sed precipe per koncentrigo metoda kaj trankvile obsti-devenantan de iu malsano, malsukceso, maljusta¼o aý na, Joga aspiras konduki sian disæiplon al la liberiøo, “æar peniga okazo. Ni ne bezonos lukti fronte, ni nur interrom-por tiu, kiu ne havas koncentrigon, paco ne ekzistas(8)”.

pos nian penson por komuniki al øi novan direkton.

Sammaniere ni venkos æiun voluptemon: malpli repuþante 2. Stoikismo

la objektojn de Ia deziro, malpli streæante nin kontraý la Unu el la plej rimarkindaj principoj de la antikva, t.e.

tentado, ol haltigante nian imagon, tuj kiam øi vagas en greka-romana, filozofio konsistas el la æefa graveco aljuøita la danøera regiono.

al racio kaj kono kiel fundamentoj de etiko.

*

*

*

Sokrato, pli ol iu alia, atentigis pri tiu intima parenceco inter saøeco kaj kono. La malbono estas nur eraro, kaj Por akiri tiun kontrolon, oni devos øin ekzerci æiutage.

homo, kiu scias, – certe ne, kiu vorte, sed kiu fakte kaj Joga krome rekomendas, kiel helpon, certajn filozofiajn profunde scias, kiu tute penetriøas per kono, – tiu estas meditadojn pri la øisfunda vanteco de la a¼oj, kiuj nin trafas ankaý nepre virtulo.

kaj emociigas; ni devos pensi, ke æiuj “formita¼oj”, kiujn ni Laý la stoikanoj, la ago prava bezonas unue konon kiel nomas esta¼oj aý okazoj, estas tute momentaj elmontra¼oj, eble plej vastan, æar ni estas solidaraj en æio. Sed øi bezonas estas verdire fantomoj sen iu realeco. La sola reala¼o estas ankaý alian kondiæon, kiun Sokrato eble ne sufiæe þatis, kaj la unika esta¼o, kiu estas kondiæo kaj bazo de tiuj elmon-pri kiu la stoikanoj multe insistos: la lernadon, agi laý tio, tra¼oj. Certe mensa kontrolo estas ebla, sen helpo de tiaj kion oni scias.

spekulativoj, sed por la mensoj, emaj al tia pensado, ili

“Vi ne estas komencinta skribi kaj legi, antaý ol vi tion estas sendube apogilo tre utila en la lukto kontraý la impre-eklernis; la samo estas tiom pli prava pri la arto, bone soj. Ni vidos poste, ke la stoikanoj praktikis similajn vivi.” (9)

pripensojn. La saman helpon konsilas ankaý Tolstoj, per Stoikismo estas efektive, antaý æio, forta disciplino, mi-esprimmaniero pli kutima al ni:

riga edukado de la energio. Pro tio Stoikismo inter æiuj

“En la momentoj de pasio, la sola rimedo por nin venki antikvaj filozofioj interesos nin tie æi.

estas, detrui la iluzion, ke ni mem suferas aý deziras; disigi nian veran Mi de la malklaraj kaj tumultaj ondoj de pa-

*

*

*

sio(7).”

11

Unu el la fundamentaj maksimoj de tiuj filozofoj estas,

“Estas malsaøe, penadi dum la tuta vivo, sen iu celo, al ke ni devas øisfunde kompreni kaj senti la distingecon inter kiu oni rilatigu æiujn ekmovojn de la koro kaj øenerale tio, kio dependas de ni, kaj tio, kio ne dependas de ni.

æiujn pensojn(13).”

Certaj a¼oj tute ne dependas de ni, æu ili estas produkto Aliflanke bedaýro kaj memriproæo, memturmentoj pri de Dio aý de atomoj; aliajn a¼ojn ni povas modifi. Al tiu estinta¼o, kiun ni ne plu povas modifi, ankaý lokiøas inter fundamenta kono ni devas konformigi niajn dezirojn.

la deziroj rilataj al tio, kio ne dependas de ni. Tio ankaý

“Ne petu, ke la okazoj sin ordigu laý viaj deziroj, sed estas senutila elspezo de l’ energio. Ni zorgu por agi pli konformigu viajn dezirojn al la okazoj: tio estas la rimedo bone, sed ne bedaýregu, esti agintaj malbone. Jam la

por esti feliæa.” (Epikteto.)(10)

malnova poeto kaj saøulo Fokilido estis dirinta: Ni devas nenion vane fari: deziri kaj agi nur laý la eblo,

“Estintaj malbonoj ne maltrankviligu cian animon. Es-ne ¼eti la kapon antaýen al la muro, kiun øi certe ne povas

tas neeble, ke farita¼o ne estu farita.”(14)

rompi, sed kiu pli konjekteble rompus øin: tio estas sendube grava þparo de niaj fortoj. La modernuloj dirus volonte, ke Samsignife Mark-Aýrelo nin admonas: “Ne tro prizor-tio estas “Tajlorismo” de la spirita energio.

gu, ne perdu kuraøon, ne koleru kontraý vi mem, se æiuj

—“Kiom da tempo tiu gajnas, kiu ne atentas pri tio, ki-agoj viaj ne æiam konformiøas al viaj bonaj principoj. Æu vi on la proksimulo faras, diras aý pensas, sed nur pri siaj iom forlasis ilin? Nu revenu al ili, estu kontenta, esti ofte propraj agoj, por igi ilin justaj kaj sanktaj! Ni neniam aginta pli inde al homo, kaj ami æiam tiun filozofion, al kiu rigardu æirkaý ni, diris Agatono, ni ne atentu la malbonajn vi alproksimiøas.”(15)

morojn de la aliaj, sed ni iru æiam rekte antaýen, ne rigar-detante tien æi kaj tien(11).”

*

*

*

Tiun þparon ni bazos, ne nur sur la kruda distingo inter ebla¼o kaj neebla¼o, sed ankaý sur la kompara valoro de la La sama principo estas ankaý aplikebla al la regado de agoj:

nia imago.

“Necese estas por vi, memori, ke vi devas zorgi pri æiu Ni devas demandi nin en æiu okazo: “Æu tio ne estas se-ago, proporcie al la indeco de la celo, æar tiel vi ne be-nutila? Ne nur senutilajn agojn, sed ankaý senutilajn daýros, esti okupitaj malkonvene pri vanta¼oj(12).”

imaga¼ojn oni devas forigi; æar se oni revas pri nenio Estas simile nura malþparemo, elspezi niajn fortojn

senutila, oni ankaý nenion tian faros.” (Mark-Aýrelo.)(16)

trafe-maltrafe.

12

Imago kaj opinio precipe dependas de ni. “Kiam oni ne Malpli la okazoj mem, ol ilia imaga pliampleksigo havas tion, kion oni þatas, oni devas þati tion, kion oni kaýzas niajn malfeliæojn.

havas.”

“Nenion aldonu al la unua informo de viaj sentiloj. Oni Tiel instruas popola maksimo. La stoikanoj same pen-anoncas al vi, ke iu kalumniis vin; nur tion oni anoncas al sas, nur iom pli noble. Anstataý ol øemi, kiam ni ne povas vi, sed oni ne diras, ke vi estas trafita per tio. Mi vidas, ke modifi nian sorton, kial ni ne eklernas øin þati? Æar feliæo mia infano estas malsana; ja, sed mi ne vidas, ke estas iu kaj malfeliæo estas grandaparte produktoj de imago kaj danøero. Tiel pri æiuj prezenta¼oj de la sentiloj kontentiøu opinio.

per ilia unua apero; ne aldonu vi mem ion al øi enmense,

“Ne la a¼oj – diras Epikteto – maltrankviligas la ho-

kaj nenio estos plue.”(20)

mojn, sed ilia opinio pri la a¼oj. Morto ekzemple ne estas

“Kolero kaj æagreno, kiun ni ricevas de la agoj de aliu-malbono; se øi estus malbona, øi estus aperinta tia al loj, estas malbono, kiu nin multe pli reale vundas ol tiuj Sokrato. Nur nia opinio pri la morto igas øin tiam teru-

kolerigantaj aý æagrenantaj agoj per si mem.”(21)

ra(17).”

“Æio estas nur opinio, kaj opinio dependas de vi: vi ra-

“Memoru, ke la ofendo konsistas nek el 1a insulto, nek jtas øin forigi; kaj same kiel þipveturanto, kiu terpinton el la frapoj, kiujn vi ricevas, sed el via opinio. Do kiam iu preteriris, vi tiam renkontos veteron serenan, staremon, kolerigas vin, sciu, ke ne tiu homo vin incitas, sed via

glatan kaj kvietan golfon.”(22)

opinio pri tiu homo. Tial klopodu

precipe por ne permesi, ke la vanta¼oj de via imago Tiel la regado de l’ opinio estas por ni la vojo al liberi-malpacigu vin; æar se vi iam tempon gajnas, se vi akiras go. Kaj tio, aliloke, estas esprimata ankoraý pli lakone per iom da prokrasto, vi atingos pli facile sinregadon.”(18)

tiu maksimo:

La kapablo, direkti opinion kaj imagon, estas grava pri-

“Forigu la opinion, kaj vi forigas senton. Forigu: mi vilegio de l’ homo.

estas vundita, kaj vi forigas la vundon.”(23)

“Neniam fieregon æerpu el ia ekstera favora¼o. Se æevalo Ekzemplo tre ofta de tiu imaga pliampleksigo, per kiu dirus fanfaronante: mi estas bela – tio estus tolerebla, sed ni gravigas la malfeliæajn okazojn, estas nia kutimo, tuj vi, kiam vi fanfaronas, æar vi havas belan æevalon, vi sciu, konsideradi mense iliajn eblajn sekvojn. Sed tiuj sekvoj pri kio vi fanfaronas. Nu, kio tie æi apartenas al vi? Nur la estas nur eblaj, ne certaj; ilin tute ne entenas la okazo mem; uzo de via imago. Do se vi øin reguligi laýnature scipovas, ili almenaý ne estas nunaj; nu, al æiu tago sufiæas øia peno.

vi tiam rajtos vin glori, æar almenaý vi fieros pri bono, kiu

“Ne maltrankviliøu, imagante bildon de via tuta vivo vere apartenas al vi.(19)

estonta. Neniam prezentu al vi kune la multecon kaj grave-13

con de viaj probablaj suferoj. Sed tuj kiam okazas io al vi, ekzemple ankaý tiu bonega vino estas iom da suko elpre-

æiufoje demandu vin: Kio estas tie netolerebla? Æar vi mita el kelkaj vinberoj; tiu purpura vesto estas nur tola hontos, tion konfesi. Poste memoru tiun veron, ke nek teksa¼o sorbigita per sango de konka molusko.” (Mark-estonteco nek estinteco vin trafas, sed nur æiam estanteco.

Aýrelo.)(25)

Sed estanta¼o estas preskaý nenio, kiam oni atribuas al øi La stoika metodo de malestimigo estas sendube efika.

nur la øustan mezuron, demandante al sia animo riproæe, Oni eæ rajtas sin demandi, æu øi ne estas tro efika. Øi þajnas

æu ne povas øi elporti tiel etan þarøon.”(24)

lavi la mondon en iu senkoloriganta miksa¼o. Ni trafas tie æi la kontraýdiron, ofte prezentitan kontraý la stoika

*

*

*

senemocieco. Sin persvadi, iuokaze, je la beleco de la a¼oj, estas eble ne malpli utile, ol sin persvadi, aliokaze, je ilia Por modifi nian opinion pri io, æu sufiæas tion voli? Agi vanteco.

kiel la vulpo en la fablo, asertante, ke la netrafeblaj vinberoj estas tro verdaj, ne estas æiam facile.

*

*

*

Tie æi interhelpas tre originala stoika metodo, kiu celas persvadi nin, ke “la vinberoj estas tro verdaj”, ke la objekto, La merito de Stoikismo estas, almenaý esti montrinta, kies manko suferigas nin,aý kiu nin ofendas, incitas, ne ke opinio estas la mezuro de la valoroj, kaj ke æio havas estas inda, nin suferigi,

prezon nur rilate al ni.

ofendi, inciti.

“Antaý la Stoikismo, skribas la franca filozofo Fouillée, Unuvorte, ni devas atingi tiun konkludon: “Øi estas nur oni estis æiam pli-malpli lokinta la bonon en la objektoj de tio!”

la intelekto; la stoikanoj, sin turnante al la morala subjekto, La principo de tiu regado de la opinio konsistas, se oni al la sinreganta persono, lokas la bonon en la volo, kaj nur povas tiel diri, el malestimigo per analizo. Ni malkomponu en la volo.” (26)

je øiaj partoj la objekton, kiu nin tiel malpacigas, kaj ni De tia konvinko rezultas disciplino de sendependeco vidas, ke “øi estas nur tio” iom, kiel infano æagrenetite kontraý la cirkonstancoj kaj eæ kontraý la korpo. Epikteto konsideras la malmuntitan ludilon.

ja lokigas la korpon inter la a¼oj “nedependaj de ni” kaj la

“Rigardu internen de æiu objekto. Forgesu nenion kon-budhistoj, pli lertaj ol la stoikanoj tiurilate, estus eble sideri el øia kvalito kaj propra valoro.”

opiniintaj, ke tiuj æi rezignacias iom rapide. Sed la stoika-

“Kiel ni devas þati tiujn æi viandojn kaj aliajn nutra¼ojn?

noj, se ili ne ekvidis tutan la eblan povon de la spirito super Tio estas kadavro de fiþo, tio kadavro de birdo aý porko; aý 14

la korpo, almenaý malpermesis, ke spirito konsentu esti subulo de la korpo.

3. Kristanismo

“Malhelpa¼oj povas trafi nur la korpon, kadavron, kiun La teorio de Kristanismo multon pruntis el la antikva animo trenas; ili ne povas atingi la animon nek iel øin filozofio. La du precipaj posteuloj de Sokrato, Platono kaj difekti, se nur øi ne imagas erare, ke ili estas ankaý ma-Aristotelo, fariøas, æe la mezepokaj kristanaj doktoroj,

lhelpa¼oj al øi.”(27)

aýtoritatuloj egalaj al la profetoj, kaj tie oni devas seræi la Kaj Mark-Aýrelo prezentas ie la ekzemplon de Epikuro, fontojn de la tuta teoria parto de ilia doktrino. El tiu vi-kiu dum siaj malsanoj neniam parolis al iu pri tio, kion li dpunkto, Kristanismo estas natura sekvo de antikva filozo-

sentis en tiu “kompatinda korpo”.(28)

fio, sed, en alia punkto, øi fundamente diferencas. Æar tiu racia parto estas en øi nur akcesora. Æar øi ne estas filozo-

*

*

*

fio, sed religio, kaj religio, kiu eble pli ol æiu alia petas pri la fortoj de la koro.

Tia sinregado estas nur akirebla per æiutaga ekzercado.

Budho instruis: “Ne en la deziro de æielaj øuadoj, sed en Nur per etaj æiutagaj venkoj ni povas akiri kutimojn. Nu, ni la neniigo de æiu deziro, lokigas sian feliæon la disæiplo, kiu devas kutimiøi al multaj agoj; do nia energio devas esti estas trafinta konon”, kaj la stoikanoj proponis disciplinon æiam vigla; æiu el niaj moralaj gestoj bezonas esti ekzercata.

por atingi senemociecon. Male Kristanismo estas sento;

“En praktikado de bonaj principoj oni devas konduti ardo, impeto. Øi aýskultas kanti la þprucan fonton de la kiel atleto, preta por æiuspeca lukto, kaj ne kiel nura gladi-fervora animo: “Sed la akvo, kiun mi donos al li, fariøos en atoro; æar tiu æi, forlasinte sian glavon, tuj estas mortigata;

li akva fontano, kiu þprucos øis en la vivo eterna.”(31)

sed la alia havas æiam la manon preta kaj bezonas nur øin Al tio aldoniøas tiu atmosfero de amemo kaj amanta

por frapi!” (Mark-Aýrelo.)(29)

cedemo, kiu milde penetras la tutan Evangelion. Æu ne la Per tiu gimnastika fleksebleeo nia spirito rajtas esperi Prediko sur la Monto estas apoteozo de korsimpleco, transpasi æiun baron.

malfiereco, mildeco ?

“El la alvenanta malhelpa¼o li faras objekton por ekzer-Tia estas la nova noto, kiun Kristanismo sonigas tra la cado, kiel fajro æion ekkaptas, kio falas en øin. Etan lam-mondo. Nur tiun noton ni aýskultos tie æi, intence forla-pon tio estingus, sed arda fajro tuj proprigas al si æion, kion sante la tutan racian flankon de la doktrino. Ni ne sekvos la oni ¼etas en øin; øi tion forbruligas kaj per tio nur pli alten konciliojn, la Patrojn de 1’ Eklezio, nek la doktorojn, sed

leviøas.” (Mark-Aýrelo.)(30)

prefere la Imitadon de Jesuo Kristo, kiu estas la libro kaj la gvidilo de tiu Kristanismo de 1’ koro.

15

Tamen unu punkto de la doktrino nin iom haltigos, æar Æiukaze, estas certe, ke la vidpunkto tute aliiøis. La øi estas ankaý praktike tre grava.

laýracia volo, kiun la stoikanoj estimis æionpova, de nun Sokrato, ni vidas, asertis identecon inter racio kaj volo, aperos kiel nura senpoveco. Kaj tio pravigas la gravecon inter kono kaj ago. La malbono rezultis el eraro; kaj æiu, aljuøitan de la kristanoj al la koraj kaj mistikaj fortoj.

konante la bonon, povis nur bone agi. Kaj stoikanoj kon-Homa naturo estas malforta kaj senkondiæe malbona; servis pli-malpli la saman konvinkon.

homa volo estas per si mem senpova. Tie æi interhelpos la Kristanismo estas multe malpli optimisma. Øi opinias, dia favoro. La kontraýeco de naturo kaj favoro (kiun la ke “spirito estas diligenta, sed karno malforta”. Fosante Kalvinanoj kaj Jansenanoj igos ankaý pli ekstrema) estas la abismon inter spirito kaj karno, kies neredukteblan kon-teorio, sur kiu sin apogas la tuta sentema kaj mistika traýecon øi asertas, øi kreas samtempe abismon intor kono konstrua¼o de la Imitado de Jesuo Kristo. “Sinjoro mia Dio, kaj ago: logika konsekvenco. Æar kono devenas el nura kiu kreis min laý Via bildo kaj simileco, donacu al mi tiun spirito, sed ago, por realiøi, bezonas transpason al la korpaj favoron, kiun Vi elmontris al mi tiel granda kaj tiel necesa malhelpa¼oj. Tiu lukto estis æiam la granda kristana trage-por la savo; por ke mi venku en mi la malvirtan naturon, dio. Anstataý kredi, simile al la antikvuloj, ke la problemo

kiu delogas min al peko kaj malsavo.”(32)

estas solvata tuj kiam la spirito trafis pravan konon, male Kristanismo opinias, ke la malfacila¼o nur tiam komenciøas.

*

*

*

Kial tiu opinio sin altrudis al øi tiel akre? Æu la kaýzo estas, ke la kristanoj observis pli akurate la homan naturon?

Tio kondukas nin kiel eble plej malproksimen de Æu ke la antikvaj filozofoj konsideris nur la “saøulon”, Stoikismo. Kaj la kontraýeco reaperas en æiuj detaloj de la homon jam ekzercitan en sinregado, kaj liajn malmultajn praktiko.

disæiplojn, dum Kristanismo, celante la savon ne nur de Al la nobla fieregeco de la stoikano respondas la krista-kelkaj saøuloj, sed de la homaro, kliniøas pli simpatie al la na malfiereco. Ni legas en la Evangelio: “Kiu ajn volos multaj malfortuloj? Æu fine, ke la ruiniøo de la antikva fariøi la plej granda, estu via servanto, kaj kiu ajn volos esti civilizacio estis ankaý ruinigo de la homa energio, kaj ke la

la unua inter vi, estu la servanto de æiuj.”(33)

nova homo, mestizo de dekadenculo kaj barbaro, havis Kaj Jesuo aliloke proponas samsignife tiun agigatan fakte, malpli ol la antikva homo, la forton, agi laý sia alegorion: li lavas al siaj disæiploj la piedojn. Tiuj gestoj de racio? Tiuj diversaj kaýzoj eble kune influis – ni forlasu ekstera humileco, rekomendataj al la kristanoj, estas tiun historian demandon.

16

precipe simboloj de 1’ interna humileco, kiun ili devas higienon tiun tutan submetiøon, kiun øi nepre pcstulas de æiam praktiki.

la kredu1oj al øiaj dogmoj kaj ordonoj: submetiøo same La morala sintenado de la stoikano estis tute batala; li spirita kaj konduta.La rolo de tiaj postuloj, vidpunkte de la konfidis sian volon. La kristano scias, ke lia volo estas nur praktika etiko, estas duobla: Unue ili estas metoda aplikado parto de lia difektita kaj senpova naturo. Tial li devas de la psikologia leøo pri kutimo; nenio estas pli efika, por æiuokaze humiligi tiun fieregan volon; precipe por tio utilas subigi en ni mem la “beston”, ol altrudi al øi konstantajn, la eksteraj agoj de socia malfiereco. Estas necese, obei al æiutagajn regulojn pri pensado kaj agado, kaj nin blinde disciplino de humileco, disrompi tiun fierecon, kiun oni submetigi al tiujreguloj. Nenio malhelpas, se tiuj reguloj fortege riproæas al la antikvaj filozofoj; estas necese, klini iufoje þajnas senutile komplikaj. Malpli grava estas la volon sub la jugon. De tio rezultas tiu stranga maksimo, enteno de la regulo, ol la fakto, havi regulon kaj øin obei ame akceptita de la aýtoro de 1’ Imitado:

senkondiæe. Sed, due, la regulo havas ankaý alian signifon:

“Zorgu, mia filo, ke vi agu laý la volo de aliulo, prefere øi estas metodo de sistema humiligo. Øi devas trudi obeon ol laý la via.”

ne nur al nia infera naturo (niaj instinktoj), sed ankaý al Kaj tiu regulo tuj apogiøas æe rememorigo de la evan-nia supora naturo (racio kaj volo), kiu estas tamen la sama gelia maksimo, kiun ni ¼us citis:

difektita kaj malbona naturo. Alkutimiøi, rezigni nian prop

“Klopodu æiam por vin lokigi æe la lasta rango, kaj pli ran volon: jen la celo.

malalte ol æiuj aliaj.”

Kaj post tio ni legas subite tiun alian maksimon: Dum la lastaj jarcentoj oni tre ofte kritikis tiun siste-

“Æiam kordeziru kaj preøu, ke la Dia volo estu farata mon. Sed ankaý tie æi oni povus diri: “Kritiko estas facila,

kaj plenumata en vi.”(34)

arto malfacila”; æar estas facile montri, al kiuj malbonuzoj Ni komprenas nun, ke la antaýaj maksimoj nur preparis la katolika koncepto povas konduki. Sed ni ne forgesu, ke tiun æi lastan. Laý la kristana vidpunkto, la “proksimulo”

tiu sistemo proponas al ni disciplinon tre fortan, efikan, estas kvazaý bildo kaj simbolo de Dio mem. Submetiøo al praktikan. Kiel organizado de kutimoj, la mona¶a regulo homoj estas ekzerco por submetigo al Dio. Rezigni sian estas kaj restas majstroverko. Eæ la maksimo – tre diskute-volon æe iu estro, nin helpas por øin ankaý rezigni æe la Dia bla el kelkaj vidpunktoj – ke ni devas rezigni nian volon, favoro. Tial estas preferinde, obei anstataý estri.

entenas, kiel ni poste montros, psikologian verecon sendePer tio oni komprenas la signifon de tiuj disciplinoj de pendan de æiu dogmo. Ni ekkonos efektive, ke, laý unu el la humileco kaj submetiøo: la mona¶aj reguloj; oni ankaý plej novaj konkludoj de la psikologio, nia volo ne estas komprenas, ke katolika eklezio povis prezenti kiel moralan æiam nia precipa forto, kaj ke ni devas kelkokaze øin 17

momente forlasi por agi pli efike per nia subkonscio: tio En la sekvanta jarcento, ni aýdas, el la voæo de Paskal, estas la fundamenta principo de memsugestio.

tonojn ne malpli impetegajn por mallaýdi la defalintan Ni rimarku fine, ke multaj procedoj de la katolikaj li-naturon de la homo kaj la fieregecon de la filozofoj.

turgio kaj pregado efikas iom per la samaj psikologiaj leøoj kiel la mona¶aj reguloj, sed influas pli direkte pere de la

*

*

*

sentiloj. La unutonaj ripetadoj de la lit,urgio, la litanioj, la rozarioj, la brilaj punktoj de kandelegoj sur malhela fono, Sed oni rajtas konsideri tiun kontraýecon de naturo kaj estas vere hipnotaj procedoj, iom similaj al tiuj, kiujn la favoro kiel kontraýecon inter du elmontra¼oj de nia naturo.

moderna scienco siaflanke trafis. Tio æio utilas por la sama Oni rajtas, el tiu vidpunkto, eæ se oni forlasas la kristanajn celo: duondormigi racion kaj volon, por liberigi la fortojn, dogmojn (æu katolikan aý kalvinan), aprobi la universalan kiujn ni hodiaý nomas “subkonsciaj”. Sendube, la katolika psikologian verecon de la kristana sintenado.

eklezio pruntis pli-malpli tiajn procedojn el la antikvaj Ni jam tion aludis: Kristanismo, kiam øi malfidas raci-religioj, sed certe øi ilin organizis, laý sia kutimo, kun on kaj volon, æiam petas pri la fortoj de koro. “Koro estas majstreco kaj konstruemo vere senegalaj.

alia racio, kiun racio ne komprenas”, kaj samtempe øi petas pri la subkonsciaj fortoj.

*

*

*

La moderna psikologio, kiel ni vidos, konsentas pli kaj pli pri la efikeco de tiuj fortoj kaj pri la helpo, kiun ili Ne estus prave kredi, ke tiu malkonfido al homa naturo povas alporti al ni. Kaj nuntempa filozofo rajtas kliniøi al kaj racia volo estas konvinko propra al la katolika eklezio la opinio, laý kiu la teologia dueco naturo-favoro estas nur aý al la mezepoka Kristanismo. Kalvino ekzemple senfa-aspekto de la psikologia dueco konscio-subkonscio. Eæ migas la naturon per vortoj, neniom pli mildaj ol tiuj de la religiemaj personoj aprobas tiun opinion, konsiderante, ke aýtoro de Imitado. Iu æapitro el la Fundamento de la la religia vivo, per siaj plej profundaj radikoj, penetras en la Kristana Religio estas titolita: “La difektita naturo de la subkonscion, kaj ke tiu æi estas la vojo, per kiu la diaj fortoj homo nenion produktas, kio ne estas inda je kondamno”, alvenas al ni.

kaj tiu æapitro denuncas precipe la senpovecon de la volo.

Oni povas konklude aserti neparadokse, ke Kristanismo

“Do la volo, tiel sklava kaj katenita per la ligiloj de la estis precipe originala kaj fruktoporta, kiam øi konigis la peko, neniel povas moviøi por bone agi... æar tia movo estas limojn de la povo de racio kaj volo por nia sinregado, kaj la la komenco de nia konvertiøo, kiu, laý la Sankta Skribo, necesecon, peti helpon de aliaj fortoj. Oni poste rajtas devenas tute de la favoro de la Sankta Spirito.” (35)

18

konsideri tiujn fortojn kiel superajn al la naturo aý kiel pli Alivorte, li asertis, ke individuo povis per iu eksteriøo riæan aspekton de la naturo.

de sia propra nerva energio efiki rekte al alia persono.

La “magnetizanto” estas la efikanta persono, la alia es-4. Mensa kuracado (Mind Cure)

tas la “paciento”. Malsano rezultis, laý Mesmer, de difekta Ni reviziis kelkajn el la precipaj filozofiaj kaj religiaj distribuado de la fluido inter la organoj, kaj la rolo de metodoj. Ni baldaý parolos pri tiuj sciencaj, medicinaj magnetizanto estis, restarigi pli øustan distribuadon, kaj metodoj, la psikoterapioj. La doktrinoj, kiujn ni konsideros per tio la sanecon.

tuj, staras inter ambaý grupoj. Kristana Scienco (Christian Æirkaý la fama kuvo de Mesmer, kie la fluido supozate Science) kaj Nova Penso (New Thought) estas certe iaj estis amasiøanta en miksa¼o de akvo, ferfajla¼o kaj pistita filozofioj pli malpli religiaj, sed dum la filozofioj kutime vitro, oni povis øui la pentrindan spektaklon de konvulsioj, celas antaý æio la moralan regadon de la homo, tiuj æi nervaj krizoj kaj miraklaj resanigoj. Krome, okaze de tiuj aspiras esti samtempe metodoj por kuracado.

magnetismaj kunsidoj, estis eltrovata fakto, kiu poste Krome Christian Science kaj New Thought montras fariøis tre grava por la scienca psikoterapio: la provokita evoluadon paralelan je tiu de la sciencaj psikoterapioj.

dormo kun sia sekvo, la arte elvokita somnambuleco.

Ambaý grupoj historie devenas de la sama fonto.

La tiutempa sciencularo fine ekscitiøis, sed la æarlatana Tiu fonto konsistas el la doktrino de “besta magnetis-aspekto de tiuj sensaciaj elmontra¼oj ne trudis al øi konfi-mo”, kiu aperis en la dek-oka jarcento kun Mesmer.

don; øi eæ ne rekonis la partan veron de la fenomenoj, kaj Naskita en l734, Mesmer, post sensukcesaj klopodoj en øi tute simple, – laý øia kutimo – konkludis, ke la nova¼o sia propra lando Aýstrio kaj en kelkaj aliaj, atingis fine estas nur trompa¼o.

sukceson en Parizo, kie magnetismo rapide estigis sensaci-Magnetismo tamen daýrigis sian disvolviøon. Kaj de øi on en æiuj sociaj klasoj.

devenas du movadoj, kiuj poste evoluados æiu siaflanke, Mesmer instruis la doktrinon pri “viva fluido”.

influante unu kelkokaze la alian: unue en Ameriko la Tiu fluido, eliøinta el la astroj, amasiøis en la vivaj filozofiaj aý religiaj doktrinoj de mensa kuracado, kiuj nin esta¼oj kaj precipe en ilia nerva sistemo. Forlasante la tuj okupos; aliflanke en Eýropo la sciencaj teorioj pri hipotezon pri øia astra origino, ni do povas simple rigardi hipnotismo, sugestiado, kaj la derivaj sistemoj, t.e. æiuj tiun fluidon kiel similan al tio, kion ni hodiaý nomas psikoterapioj, kiujn ni studos poste.

“nerva energio”. Sed Mesmer krome pensis, ke tiu fluido povis transiri de iu korpo al alia.

*

*

*

19

La transiro de magnetismo al kristana scienco okazis Tial S-ino Eddy malþatas la vorton preøadon. Vera pere de Quimby, de kiu S-ino Eddy unue estis disæiplino.

preøo estas animstato. Memorante pri la evangelia maksi-Sed S-ino Eddy komunikis poste al la movado alian di-mo, ke ni devas por preøi eniri nian æambron kaj fermi la rekton, mistikan karakteron, kiun øi ne havis æe Quimby.

pordon, þi aljuøas al tiu maksimo simbolan kaj mistikan, Tiu æi mortis en 1886. Tiam S-ino Eddy aldonis el sia tute internan signifon:

propra vinberejo, eksentis en si mision, kredis, ke novaj

“Por bone preøi, þi diras, ni devas eniri nian æambreton vera¼oj estis malkaþitaj al þi. Kristana Scienco estis naskita.

kaj fermi la pordon. Ni devas fermi la lipojn kaj silentigi la Tiu malkaþado prezentas sin kiel partoprenon de la ho-materiajn sentilojn. En la trankvila sanktejo de la ardaj ma spirito en la dia spirito. Tia partopreno devas ankaý aspiroj ni devas nei la pekon kaj realigi la senfinecon de okazi en æiu el ni. Unu el la plej klaraj punktoj en la kris-

Dio.”(39)

tan-scienca doktrino – kie ne æio estas klara – estas teorio Konforme al sia koncepto de preøado, S-ino Eddy mo-ekstrema pri dia enesteco: Dio estas en la homo, kaj su-difas la tekston de “Patro nia”, anstataýigante peton per fiæas, ke la homo rekonu Lin. Pli taýge dirate: dia – spirito koresponda aserto, subjunktivon per indikativo: kaj homo spirito estas unu. Spirito ne povas esti limigata;

“Nia Patro-Patrino Dio, tute harmonia,

øi estas necese senlima (36) “La esprimo animoj aý spiritoj

“Sola adorinda,

estas tiel maltaýga kiel la esprimo Dioj. Animo aý spirito

“Via reøado estas alveninta, vi æiam æeestas, signifas nur diecon kaj nenion alian. Ekzistas nek limigita

“Igu nin kapablaj ekkoni, ke Dio, tere kiel æiele, estas animo nek limigita spirito.” (37)

æiopova, superega,

Se ni ne konscias tiun unuecon de homo kaj Dio, ni do

“Donu al ni vian favoron por hodiaý, stimulu la malvi-vivas en iluzio. Ni forigu tiun iluzion, kaj ni partoprenos en glan fervoron,

Dio. (Tio rememorigas ofte al Spinoza.)

“Kaj amo sin respegulas en amo.

El tiu teorio rezultas interesa praktika sintenado (ankaý

“Kaj Dio ne instigas nin al tento, sed liberigas nin de aprobinda de religiema persono eæ ne kristan-sciencana).

peko, malsano kaj morto.

Preøi ne plu estos peti, ke io estu; preøi estos konsciiøi pri

“Æar Dio estas senfina, estas tute Forto, tute Vivo, tute tio, kio ekzistas.

Vero; tute Amo, super æio kaj æiuj.”(40)

“Kiel vantaj, skribas F-ino Eddy, estas niaj konceptoj Konsciiøinte pri la dia senfineco, ni neniigas æiujn li-pri la Dieco! Ni teorie konsentas, ke Dio estas bona, æiopo-mojn niajn. Materio, malbono (malsano, peko, morto) va, æie estanta, senfina, kaj tamen ni klopodas doni infor-aperas tiam al ni kiel iluzioj; komprenante, ke ili estas mojn al tiu senfina spirito!” (38)

iluzioj, ni detruas ilin. Tiu lasta ideo estis jam la principo 20

de Quimby. Sed al øi S-ino Eddy aldonis tutan mistikan Øi asertas sentreme principojn, kiujn kontraýdiras la sistemon, kiu multe pli impresis la spiritojn kaj multe efikis faktoj de la videbla mondo (ekz. la neekziston de materio por la sukceso de la ideo .de mensa kuracado.

kaj de malbono), sed eæ tio, el praktika vidpunkto, estas instruplena. Æar tiaj asertoj – veraj aý eraraj – montriøas

*

*

*

efikaj kontraý la malbono, æu do ne estos prave, spite de tio, kio estas, tion aserti, kio devas esti, por øin estigi? Kristana F-ino Eddy, skisma disæiplino de Quimby, malkonfesas Scienco ne komprenis, ke aserto pri tio, kio estas, kaj aserto energie sian unuan majstron kaj precipe parolas impetege pri tio, kio esti devas, estas du malsamaj agoj de la spirito, kontraý magnetismo. Cetere la anatemo de Kristana Scien-okazas sur malsamaj planoj kaj tiel ne povas interkonflikti.

co ampleksas la tutan medicinon. Spirito estas la sola Øi ilin maldistingis kaj tiel kreis memkontraýdira¼ojn, kuracilo akceptita, æu kontraý malsano, æu kontraý peko.

kiujn øi povas solvi nur kontraý æiu logiko.

Ne plu povas esti eæ parolo pri distingo inter nervaj, Tial oni ne konsideru øin el logika vidpunkto, æar tiel funkciaj kaj organaj malsanoj. Kristana Scienco taýgas oni necese malestimus øin. Oni devas øin konsideri kiel nepre por æio. Øi nepre ne volas kunlabori kun medicino.

provon por eduki homaron al nova sintenado.

“Impossible coalescence” diras la angla teksto. La sto-makmalsanuloj unue forlasu sian dieton. Unuvorte, ni

*

*

*

devas æiujn drogojn for¼eti. “We must abandon pharmaceu-tics” por akcepti la sciencon de la reala esto “the science of Nova Penso (New Thought) provas enfokusigi la aki-

real being.”(41) Do medicino estas malpia, drogoj estas

ra¼on de Kristana Scienco. Øi unue forigas el la doktrino nekristanaj (“unchristian”) kaj “Christian Science” forigas æion sistememan kaj apokalipsan. Øi aperas kiel filozofia ilin senescepte: “Christian Science exterminates the drugs.”

movado multe pli venebla al la simpla saøo.

La bazo de la doktrino estas, ke ni devas atingi tiun

*

*

*

partoprenon en la dia vivo, kaj samtempe en la dia forto, kiu obligos nian individuan forton. Kaj oni tute prave povas Okaze de tia absolutismo, kritiko pli ol iam estas facila.

tiun ideon konservi, ne embarasiøante per la kristan-Sed pli taýge estas ekkompreni, kion reale alportis tiu sciencaj postulatoj pri nerealeco de materio. Trine esprimis doktrino kaj tiu praktiko. La merito de kristana scienco tiun koncepton en sia libro “Akorde kun la Senlimo”, kie li estas, ke øi instruis al la homaro spiritan sintenadon jesan, uzas tiun strangan figuron, ke homa spirito estas dinamo, decideme optimisman kaj konfideman.

kaj dia spirito alia dinamo multe pli efika, kun kiu oni 21

devas la unuan interligi per transmisia rimeno. Tiu figuro Trine citas tre oportune belan paøon de Edward Car-esprimas sufiæe la nuancon de tiu filozofio, malmulte penter:

spekulativa, sed tre usona kaj moderna. Tio eble aperigas

“Vivo estas arto, kaj tre malfacila arto. Antaý æio estas nek tre altan spiritecon, nek tre fortan originalecon; kaj oni necese, ke ni ne toleru esti malhelpataj per pli da bonoj –

rajtas iom malþate akcepti tiun vulgarigitan Emersonismon.

kiel mebloj, servistoj, bienoj, mono, amikoj, konatoj, k.t.p.-

Sed ni denove forlasu tro facilan kritikon kaj provu ekkom-ol ni povas uzi de ili. Malprave estas aserti, ke vi estas preni la praktikan valoron de doktrino, kiu celas precipe devigataj, ilin posedi. Vi devas forigi tiun sofismon... Se praktikon.

oni volas havi vivon plenan kaj utilan, estas necese, øin ne La libro de Trine “La Superega Bono” helpos nin por embarasi per miksamaso de a¼oj, kiuj havas nek signifon tiu ekkompreno.

nek realan valoron.”

Trine scias, ke imago povas efikojn estigi, kiuj ne estas Trine povus ankaý memorigi pri Emerson, laý kiu la imagaj, sed tute realaj.

plej granda feliæo, kiu povas trafi posedanton, estas aýkcio

“Ekzistas homoj, kiuj þanøis timojn, malserenajn an-aý brulego:

taýsentojn, maløojon, malesperon kaj la korpe rezultantajn Tio æio devenas de la samaj evangeliaj maksimoj, kiujn suferojn kontraý paco, bonfarto, forto kaj øojo. Alidirate, ili þatas la kristan-sciencanoj. (“Æu vivo ne estas multe pli ol eniris novan vivon, kiu estas, por modere paroli, interesega, nutra¼o kaj korpo multe pli ol vesta¼o ?” k.t.p.) Sed la kaj kiu en kelkaj kazoj þajnas al ili kaj al iliaj parencoj kaj interpretado de Trine, tie æi kiel en aliaj okazoj, estas multe konatoj tute mirakla.

malpli absoluta ol tiu de la kristan-sciencanoj.

“Æu tio devenas de imago ? Se jes, estas bone, imagon

posedi.”(42)

Unuvorte, ni devas ekkoni la gravecon de niaj pensoj, æar ili estas fortoj.

Dependas de ni, ke ni kreskigu en ni pensojn, kiuj kreas bonon, kaj oni preskaý rajtus diri, ke feliæo estas devo.

Por tiu, kiu volas atingi tiun harmonion, estas grave, ne perdi la senton de la proporcioj, ne forgesi, ke “la precipa afero estas vivo”. Tenante enmense tiun principon, oni æesas tro maltrankviliøi pri multaj akcesoraj aferoj, kiuj kutime kaýzas la plimulton de niaj zorgoj.

22

ne posedas; kelkfoje li aperigas karakteron tute malsaman al sia normala.

Ankaý sen la helpo de hipnoto, la malkuniøo de la personeco okazas iufoje en maldorma stato. Tiam þajne du personoj samtempe agas per unu korpo.

Pierre Janet i. a. atentigis pri tiaj malkuniøoj per sia verko Psikologia aýtomateco. Ekzemple li prezentas al ni Dua parto

pacienton de alkoholula deliro kaptitan, en kiu malkuniøo tre facile okazis. Janet, starante malantaý la paciento, ordonas, ke li levu la brakon, genuu, sin kuþu -surventre; la Psikoterapioj

paciento tiel agas senrimarke. Kiam la kuracisto lin demandas, en kiu sinteno li estas, li respondas, ke li æiam La tradiciaj filozofioj, kiam ili sin okupis pri la deman-staras senmove apud sia lito. Pacientino de la sama obser-do de memdisciplino, konsideris preskaý sole la konscion.

vanto, Lucie, ne rekonas leteron, kiun þi estas ¼us skribinta.

Ili konstatis, ke certaj el la elementoj de la konscio, ekzem-Okazoj ankoraý pli kuriozaj estas konataj, nome *dupar-ple deziroj, tendencoj, kutimoj, povas æiumomente elgliti el tiøo de la personeco aý senpersoneciøo. * * nia kontrolo, kaj ili seræis rimedojn por tiun kontrolon Precipe fama estas la kazo de malsanulino de Doktoro firmigi.

Azam, Felida. Histerio aperis æe tiu persono en la 13a jaro.

Hodiaý la problemo fariøis pli larøa kaj malpli simpla; Komence þi spertas je la vekiøo staton iom nenormalan; tiu æar ekzistas en ni io, kion oni iufoje nomas “nekonscia stato daýras unu aý du horojn; poste þi ree ekdormas kaj spirito”, sed pli kutime hodiaý “subkonscio”. La antikvaj revekiøante retrovas la normalan staton. Dum la sekvantaj religioj intuiciis pri tio, flankumante la homon per iu jaroj la fenomeno fariøas pli grava. Felida, dum þi okupiøas

“genius” aý “duobla¼o”, kiu supozate akompanis æiujn pri iu laboreto, subite malvigliøas kaj post momento re-paþojn de la persono. Sed la filozofoj kaj sciencistoj de la vekiøas en sia “dua stato”. En tiu stato, þia aktiveco, þiaj lasta jarcento, kaj precipe de la lasta duonjarcento, alportis kutimaj movoj ne æesas; sed þia karaktero estas tute alia. Þi pri tio rimarkinde precizajn faktojn.

estas gaja kaj sentema anstataý malgaja kaj indiferenta; la Danke al hipnotismo oni ofte elvokis el dormanta paci-korpaj doloroj malaperis.

ento ian duan personon. En tiu stato la paciento povas unue Þi memoras pri æio, kio okazis dum la normala stato; rekolekti multajn memora¼ojn, kiujn li en la normala stato male þia normala personeco nenion konas pri la dua, kiun 23

oni tial rajtas nomi “subkonscia stato”. La periodoj de tiu La subkonscio ankaý montriøas en la intelekta laboro, dua stato fariøas pli kaj pli longedaýraj.

en la scienca aý arta elpenso. Tio klarigas inspiron, subitan iluminon, rezultantan el subkonscia prepariøo. Henri Æe aliaj kazoj, unu paciento elmontras eæ tri aý kvar Poincaré observis æe si mem la rolon de la subkonscio en la personecojn. F-ino Beauchamp, pacientino de Morton matematika elpenso, kaj liaj observa¼oj estas tre rimarkin-Prince, travivis en la sama tago kvar statojn. Tiuj persone-daj: la solvo de la problemo aperas al lia menso, li diras, coj ne konas sin reciproke, escepte de unu el ili, la plej

“æiam kun la samaj karakteroj de rapideco, subiteco kaj petola kaj fantaziema, kiu konas la tri aliajn kaj ilin þerc-senpera certeco”, kaj li kontrolas poste per longa serio de trompas.

kalkuloj, ke tiu solvo estas vere øusta; verþajne la subkons-La subkonscio, kiu estis malkaþata al ni per tiaj patolo-cio estis jam antaýe kalkulinta.

giaj kazoj, ne estas tamen escepta fakto. Male, oni rimarkis Nu, konante la ekziston de subkonscio, ni komprenas, poste, ke øi ekzistas senæese en ni, kaj Abramowsky povis ke ne sufiæas certigi la kontrolon de volo kaj racio pri la skribi libron pri la “normala subkonscio” (1914).

aliaj partoj de la konscio; ankaý estas necese, certigi ilian Simpla ekzemplo de subkonscia movo estas la eksperi-kontrolon pri la subkonscio.

mento de la Chevreul-a pendolo, kiun mi proponis uzi kiel La kontrolo de volo kaj racio pri la cetero de la kons-ekzercon de memsugestio. La persono tenas mane pendolon cio: tion celis la etikaj teknikoj, kiujn ni reviziis; la kon-kaj pensas, ke la pendolo devas moviøi dekstren-trolo de la konscio pri la subkonscio, tion celos la maldekstren, aý antaýen-malantaýen, aý cirkle. La pendolo psikoterapioj, kiujn ni konsideros nun.

realigas la pensitan movon, dum la persono tute ne havas la Tio vere ne estis propre ilia rekta celo; ili celis precipe konscion, komuniki al øi tiun movon.

kuracadon de la nervaj malordoj. Sed streæa ligilo ekzistas Psikanalizo – pri kiu ni baldaý parolos – atingis tiun inter ambaý. Nur per esplorado de malordaj statoj de la konkludon, ke subkonscio influas senæese nian konduton.

nerva sistemo oni faris la unuajn eltrovojn pri la subkons-

Øi kaýzas niajn distrecajn malkonvena¼ojn. Kiam ni cio, kaj ambaý konoj paralele progresis.

senvole diras iun vorton anstataýe de alia, oni ofte povas La studo de nervomalsanuloj – histeriuloj – kondukis montri, ke ni tiel malkovris iun sekretan deziron. Persono, Janet-on al la koncepto de subkonscio.

kiu leviøas, lacega pro sendorma nokto, kaj kiu dezirus Poste subkonscio estis precipe esplorfosata per tiu juna rekuþigi sin, diras senpripense “bonan nokton” anstataý scienco nomata psikanalizo, kaj tiu æi montris menciinde,

“bonan tagon”. La fakto estas tute øenerala. Subkonsciaj ke en la subkonscio kuþas kelkaj el la plej gravaj kaýzoj de inklinoj influas æiujn niajn ideojn, nian tutan karakteron.

24

nervaj malordoj. Tiel per psikanalizo la studoj de la du subkonscio, ebligas samtempe forigi iajn malfeliæajn faktoj estis ankoraý pli streæe interligataj.

efikojn de tiu agado en la nerva sistemo.

La plej malnova psikoterapio – hipnota sugestiado –

Kompreneble, tie kuþas grava baro al nia memregado.

petas konstante, kaj eble ekscese, la helpon de la subkons-Nia subkonscio, kiel Tartuffe æe Orgon en la komedio de cio. Tiu eksceso estigis reagon: la skolo de laýracia Molière, pretendas mastriøi en nia propra hejmo. Øi miksas persvadado riproæas al hipnotismo kaj sugestiado, ke tiuj senæese sian agadon kun la nia. Sed en la nervaj malordoj metodoj submetas la pacientojn al subkonscio anstataý øi regas. Verdire, æiu malsano difektas nian memdiscipli-liberigi ilin. Øi volas kontraýe agi nur pere de la konsciaj non. Sed en la pure korpaj malsanoj, hardita spirito povas fortoj. Tiu reago denove estis kredeble iom ekscesa. Psika-ankoraý tiun difekton kontraýbatali: “Mia korpo suferas, tio nalizo kaj sinsugestiado uzadas, pli ol iam, terapeýtikon koncernas øin.” Tiel parolis la stoikanoj.

per subkonscio, sed ili zorgas konstante pri la liberigo de la En la neýrozoj, tuj kiam ili estas iom gravaj, tio estas paciento.

tute malsama; neniu organo estas vunde difektita, la vivo Tiuj diversaj terapeýtikoj, precipe la du lastaj, okupos neniel estas endanøerigata, sed þajnas, ke la fonto mem de nin laývice; æar la agrimedoj, kiujn ili prezentas, estas la morala energio estas trafita. Spirito estas kvazaý kateni-utilaj ne nur por la nervomalsanuloj.

ta, kaj ni ne plu scipovas voli. Tio okazas unue, æar spirita Tie kuþas la bazoj de tuta morala disciplino, de taktiko forto kaj nervocerba histo streæe interrilatas, poste æar por gvidi aý bridi subkonscion. Æu ne la nervaj malordoj neýrozo estas vere la regado de subkonscio, kaj tiam ni ne estas cirkonstancoj, kie la subkonscio montriøas plej plu estras hejme. Sed ofte trovo de malsano estas samtempe impeta? Æu ne aliflanke tiuj metodoj sukcesis øin regadi en eltrovo de kuracilo. Konante pli precize la subkonscion, oni tiuj malfacilaj kazoj?

eklernis øin konduki. Krome oni ekrimarkis, ke øi ne estas Des pli prave oni rajtas esperi, ke per ili ni eklernos øin nur diabla, sed ankaý bona feo.

regadi en øia normala stato. Ili estas tiel edukaj kiel kuracaj En øi kuþas potencaj fortoj, kiuj nur estu ellogataj. Hip-metodoj. Ili prezentas al ni kelkajn el la plej efikaj rimedoj notismo, psikanalizo, kiuj estis starigataj por esplori la por nin mem influi.

subkonscion, naskis tute nature terapeýtikojn de la nervaj malordoj. Oni prave komparis psikanalizon kun la Roen-1. Hipnota sugestio

tgen-radioj: æi tiujn oni povas uzi unuflanke por malkaþi Hipnotismo kaj sugestiado devenas historie de “besta malsana¼on interne de histoj, aliflanke por øin kuraci.

magnetismo”. Oni baldaý rimarkis, ke magnetismo aperigis Simile psikanalizo, klarigante la sekretan agadon de kelkajn gravajn faktojn, sed ke la interpretadoj de Mesmer 25

pri tiuj faktoj estis tute nesufiæaj. Kontraý la teorio de uzis la vorton “hipnoto”. Charcot studis prefere statojn pli

“fluido” stariøis la ”animismo”, kiu klarigis la fenomenojn maloftajn de pli profunda dormo, Bernheim pli ordinarajn kiel kaýzitajn de la imago de la paciento. Tie estas la unua statojn de duondormo. Æiukaze, hipnoto pli-malpli profun-

øermo de la estontaj teorioj pri sugestio kaj sinsugestio.

da þajnis al æiuj aýtoroj kiel kondiæo, se ne necesa, almenaý Aliflanke Braid studadis pli akurate la arte elvokitan favora al sugestio: Oni konstatis, ke en tiuj statoj de dormo dormon. Lia libro Nerva dormo (1843) atestas la naskiøon aý duondormo la paciento facile akceptas ideojn propona-de scienca hipnotismo. Laý Braid, hipnoto (t.e. arte el-tajn al li de la hipnotiginto, kaj realigas ilin. El tio mem vokita dormo) kaj sugestio estas streæe interrilataj, kaj tiun konsistas sugestio. Oni povas tiel sugestii ideojn de certaj koncepton akceptis poste la pliparto de la aýtoroj, øis la agoj, kaj la paciento tre obeeme plenumas tiujn agojn, fino de la 19a jarcento. Krome, Braid aljuøas gravecon al kelkfoje eksterordinarajn. Sammaniere oni sugestias al certaj fizikaj procedoj por la estigo de hipnoto: precipe li nervomalsanuloj resanigon de iliaj malordoj, kaj tiel la estigas tiun staton, petante, ke la paciento fiksu sian rigar-malordoj ofte malaperas.

don al brila punkto, lokita je 20 aý 30 centimetroj antaý la okuloj kaj iom supre; tiam okazas, laý la vortoj de Braid,

*

*

*

“duobla, interna kaj supra strabeco”, kiu preparas la hipnotan staton.

Pierre Janet, unua, klarigis tiujn fenomenojn per la teo-Sed la glora epoko de hipnotismo komenciøas per la la-rio de “subkonscio”. Sugestio estas aýtomata kaj subkonscia boroj de Charles Richet (1875). En la sekvantaj jaroj okazis

ago (43), alivorte ago ne kontrolata de la konscia menso de

la fama batalo – pri kiu ni tie æi povas nur memorigi – inter l’ paciento. Tiu teorio supozas, ke hipnoto estas stato favora la Pariza skolo de la hospitalo Salpêtrière kaj la Nancy-a al disiøo de konscio kaj subkonscio: pere de tiu disiøo skolo. Laý Charcot, æefa gvidanto de la unua skolo, hipnoto hipnoto estas ankaý favora al sugestio.

estis nur estigebla per fizikaj procedoj æe certaj fiziologiaj La saman ideon esprimis iom poste Grasset per sia klara kondiæoj (unuvorte æe histeriuloj), kaj hipnoto estis siavice kaj fama skemo de “multlatero”. Spirito similas multlate-necesa kondiæo por sugestio. Kontraýe, laý la Nancy-aj ron, kun øia centro O kaj øiaj verticoj A, B, C, k.t.p.La kuracistoj Liébeault kaj Bernheim, sugestio estis la precipa centro O figuras la konscian personecon, al kiu ni rilatigas fenomeno, kaj hipnoto mem estis øia rezultato; alivorte: oni æiujn niajn konsciajn impresojn kaj agojn, la centron de estigis hipnoton nur, trudante al la paciento la ideon, ke li persona kontrolo kaj volo. La verticoj A, B, C k.t.p.figuras tuj dormos. Verþajne la diskuto devenis de tiu fakto, ke la diversajn cerbajn centrojn, ekzemple centrojn de vidado, ambaý skoloj ne parolis tute pri la sama fenomeno, kiam ili aýdado, legado, parolado k.t.p.Ni nomu A iun ricevan 26

centron (ekzemple centron de aýdado)kaj B iun agan æe personoj suferantaj pro malbona kutimo, kiun ili ne centron (ekzemple centron de parolado). Kiam mi aýdas povis venki per si mem.

iun demandon kaj øin respondas, la cerba energio iras de A Ekzemple oni resanigis drinkemulojn, infanojn, kiuj al B, sed normale øi trairas æiam la centron O, kiu ludas la dentoskrapis siajn ungojn aý malsekigis nokte sian liton.

rolon de centra informejo kaj direktejo. La vojo laýirata de Oni ofte plibonigis la staton de histeriuloj.

la energio ne estas A-B (latero de la multlatero) sed A-O-B.

Æu tamen tiu metodo estas tute sendanøera? Oni rajtas Male æe la paciento en hipnota dormo, la vojo estas A-B.

pensi, ke la hipnotiganto restarigas ordon æe la paciento, Tio signifas, ke tiu paciento respondas aýtomate, senkon-iom sammaniere kiel la aýstria imperio iam restarigis trole: æu li nur ripetas la aýditan demandon, æu li respondas ordon en Bosnio, okupante øin militiste kaj ne plu konsen-

øin senpripense, akceptante laý miriga obeemo la ideojn tante poste, øin forlasi. Oni ofte esprimis la timon, ke la proponitajn de la hipnotiganto. Oni povas diri, ke A volo de l’ hipnotiganto ne nur momente, sed daýre ansta-funkciigis aýtomate B, sen interhelpo de la centro O. Oni taýu la personan kontrolon de la paciento. Tiu timo ne estas komprenas nun la formulon de Grasset: En la hipnota stato, tute taýga; ni hodiaý scias, ke la submetiøo de paciento al

“la multlatero de la paciento estas emancipata de øia centro hipnotiginto estas pliparte fakto de memsugestio: la paci-O”, kio signifas alivorte, ke la subkonscio de la paciento ne ento estas senkondiæe submetita al tiu volo de aliulo, nur se plu estas regata de lia konscia kontrolo. Grasset aldonas, ke li kredis, ke tio okazos. Tamen oni rajtas dubi, ke tiu tiam “la multlatero de la paciento obeas la centron O de la enmiksiøo de aliulo estas la plej oportuna solvo de la hipnotiganto.” El tiu obeemo konsistas sugestio.(44)

problemo de memdisciplino.

Oni ankaý nun komprenos la gravecon de tiuj faktoj por Oni kompreneble riproæis ankaý al hipnotismo kaj hip-la problemo de memdisciplino. Laý la terminoj de Grasset nota sugestio, ke ili malkunigis la spiriton de la paciento oni povus diri, ke memdisciplino estas perfekta kontrolo de kaj, estigante aýtomata¼ojn aý impulsojn, ke ili rompis tion, O pri la multlatero, kaj ke la nervaj malordoj estas malsa-kion Janet nomas “psika sintezo”.

noj de tiu kontrolo. Æe la nerva malsanulo, la centro O, t.e.

Ni ankaý pensas, ke tiu riproæo (tre proksima al la an-la konscia kontrolo, estas tro malforta por regi la multlate-taýa) ne estas tute prava: æar oni eæ kuracis per hipnoto ron. Nu, per la hipnota sugestio la volo de la hipnotiganto kazojn de dupartiøo de personeco similajn al tiu de Felida, anstataýas momente tiun centron kaj trudas obeemon al la pri kiu ni iom antaýe parolis. Alivorte, oni resubmetis la ribela multlatero: Fakte, oni forigis per tiu metodo multajn elglitintan “Mi” sub la regadon de la precipa “Mi”; oni nervajn kaj karakterajn malordojn. Oni restarigis kontrolon obeigis la tendencojn kaj impulsojn, kiuj volis aýtomate kaj senkontrole funkcii; do oni restarigis la memdisciplinon, 27

kaj oni ja atingis tiun rezultaton per hipnota sugestio. Oni praktika idealo estas la plej efika forto por starigi aý resta-devas tamen rimarkigi, ke tiuj kuracadoj uzas aýtomata¼ojn rigi sanan vivon.

kaj malkunigon por forigi aýtomatecon kaj malkuniøon: Certe la persvadistoj iom eraras, asertante, ke ili ne fa-iom simile kupokso per inokulo kuracas.

ras sugestion. Ili forigas hipnoton, sed ilia praktiko multe Tial per mallerteco, per dozada eraro, hipnoto kaj alisu-similas tiun de Bernheim kaj de liaj disæiploj, kiuj uzis ofte gestio (heterosugestio) povas verþajne estigi malkuniøojn

“sendorman sugestion”. Oni trovas pri tio, en la verko mem anstataý ol forigi ilin. Tio tute ne pravigas la forlason de de Dubois, kelkajn interesajn konfesojn aý koncesiojn. Jen tiuj metodoj; tio nur pravigas la singardemon en ilia uzado, ekzemple paøo, kie Dubois parolas pri “dresado kontraý kaj se eble la starigon de aliaj metodoj pli respektemaj al la mallakso” . Detaliginte siajn receptojn, li aldonas: “Kaj fine aýtonomio de la paciento.

zorgu, ke vi ne forigu la sugestian efikon, kiun vi ¼us estigis. Tre estiminda kolego, kiu praktikas de multaj jaroj 2.Laýracia persvadado

tiun kuracadon, diris al mi, ke li estas tre kontenta pri øi, La fondinto de la metodo de morala kuracado per laýrased ke li tamen trafis kelkajn malsukcesojn. Mirigite mi cia persvadado estis Prof. Dubois el Bern. Komence li petis, ke li detaligu al mi siajn ordonojn al la malsanuloj.

kuracis la nervajn malsanojn, kiel oni kutime faris tiam, Nenio mankis; þajnis, ke mi mem estus ordoninta. Dum mi per elektro; sed li baldaý ekrimarkis, ke simpatio, filozofia seræis la kaýzojn de la malsukceso, la kolego aldonis: konsilo, kuraøiganta aserto, multe pli efikas ol Faraday-

“Krome mi ne senkuraøigis la malsanulinon; mi diris al þi: fluoj.

Se tio ne sukcesas, ekzistas ankaý aliaj rimedoj.” Tiu Li iris al Nancy, lernis æe Bernheim la hipnotan suges-kontraý-sugestio sufiæas por klarigi la malsukceson. Kiam tiadon; sed li malþatis tiun procedon: þajnis al li, ke oni oni volas altrudi konvinkon, oni devas ne estigi ideon pri ekspluatis la trokredemon de la paciento. De tiam li volis ebla malsukceso.” (46)

malkaþe kontraýbatali la nervajn malordojn per moralins-Dum la sugestianoj tute intence efikas per la subkons-truo kaj rezonado. Post kelkaj jaroj li konigis siajn ideojn cio, la persvadantoj klopodas efiki nur per la konscio, per kaj kuracmetodon, precipe en sia verko: “Psikoneýrozoj kaj racio kaj volo. La unuaj pli-malpli disigas konscion kaj ties morala kuracado (1904). (45)

subkonscion, la duaj volas nepre tiun disiøon eviti. Ili Dubois kaj liaj disæiploj, inter kiuj la plej fama estas pensas, ke sugestio estas kontraýa al la indeco de la paci-Déjerine en Paris, moralinstruas la nervomalsanulojn, ento; ili volas, ke oni ne trudu al li ideon “tra la malantaýa diskutante kun ili la problemojn pri libereco, respondeco, pordo”.

egoismo, altruismo, k.t.p.Ili asertas senæese, ke racia kaj 28

Sed tiuj distingoj estas iom teoriaj. Fakte, la disiøo de Tiu metodo estas certe pli eduka. Øia precipa merito konscio kaj subkonscio, eæ en hipnota dormo, estas neniam estas, ke øi rimarkigis la eblecon de iu edukado por la perfekta; la paciento povas ankoraý øis iu grado diskuti kaj nervaj malsanuloj, por la malfortaj karakteroj. Poste aperis rifuzi, kaj æiu sugestio entenas parton de persvado. Same dum la lastaj jardekoj diversaj metodoj de “reedukado”, æiu persvado entenas parton de sugestio. La ¼us citita teksto inter kiuj ni nomu la interesan kaj simplan metodon de de Dubois montras tion klare. Spite de la atakoj de la

“reedukado de la cerba kontrolo” prezentitan de Dro Vittoz persvadistoj kontraý la sugestiistoj, ambaý metodoj estas tre

en Lausanne.(47) Øi konsistas precipe el laýgradaj ekzercoj,

proksimaj unu la alian.

kiujn la paciento ripetas direktate de la kuracisto. Tiuj Se oni æiun miskomprenon, æiun vortan diskuton forla-ekzercoj celas æefe la koncentrigon de atento. El tiu vi-sas, oni verþajne ekkonos, ke malsameco inter ambaý estas dpunkto ili ne estas sen simileco al la ekzercoj de Joga.

precipe jena:

Inter la medicinaj metodoj, la metodo de laýracia Konvinko estas grava kondiæo por æiu sugestio. Nu, oni persvadado estas certe la malplej medicina, la plej simila al povas diri, ke sugestiantoj kaj persvadantoj faras ambaý la filozofiaj metodoj, kaj tio estas ankaý unu el øiaj meritoj, sugestion, sed opinias malsame pri la rimedoj taýgaj por memorigi, ke tiuj malnovaj metodoj estas ankoraý aplike-estigi konvinkon en la paciento. La persvadantoj riproæas al blaj kaj povas helpi eæ la kuraciston. Fakte, certaj konsiloj la sugestiantoj, ke ili trudas konvinkon per artifikoj, per de la stoikanoj, ekzemple ilia disciplino de “senvalorigo per emociaj skuoj, kiuj memorigas pri la æarlatanaj procedoj. Ili analizo”, kiun ni aliloke detaligis, multe similas certajn siaflanke volas, ke konvinko rezultu de akceptado de ideo konsilojn de Dubois.

per racio.

La metodo de racia persvadado transpaþis de longe la Ili principe estas pravaj. Oni devas tamen memori, ke limon de propre dirita terapeýtiko. Sed sendube tiu eduka konvinko ne estas tute racia, sed ankaý senta fakto, kaj ke kaj filozofia sintenado taýgas en multaj okazoj de la æiutaga ambaý elementoj – racio kaj sento – æeestos en æiu kazo laý vivo. Dubois iom parolas pri la infana edukado, kaj multaj diversaj proporcioj.

el liaj konsiloj estas facile aplikeblaj al la edukado aý Ni povas konkludi, ke persvadistoj ne forigis la sugesti-reedukado de si mem, al la konduto de la vivo. Æiu el ni –

an metodon – kiel ili pensis -, sed eble øin plibonigis. Ili malsana aý ne – povas ricevi helpon el la konsiloj de montris, ke multaj rezultatoj atingitaj per hipnota sugestio Dubois, æu li bezonas plifirmigi en si mem iun malfortan estas ankaý atingeblaj per pli simpla kaj malpli timinda flankon, æu Ii deziras bonfare influi æirkaýulojn.

metodo. Ne estas necese, ke la kuracisto ordonu, kaj ke la paciento blinde obeu. Ili povas ambaý kunlabori.

29

“Unu el la plej disvastiøintaj libroj pri memedukado –

dum kelkaj semajnoj tutan neeblecon trinki, spite de arda skribas Prof. F. W. Foerster – estas verkita de specialkura-soifo. Þi prezentis ankaý, en certaj momentoj fordistrecon, cisto por nervomalsanoj, Dubois el Bern; kaj tio ne okazis dum kiu þi kutime murmuris senpripense kelkajn vortojn, hazarde: precize en sia. klientaro la aýtoro povis konstati kiuj verþajne rilatis je intimaj zorgoj.

streæan rilaton inter la nuna nerva degenerado kaj la forlaso La kuracisto notis kelkajn el tiuj vortoj kaj ilin rediris al de morala idealo. Nobla koncepto pri la vivo detenas en la pacientino en hipnota stato. La fraýlino, kiel la kuracisto latenta stato multajn neýrozajn temperamentojn, antaýgar-esperis, kompletigis aýtomate la aýditajn vortojn. Tiel dante ilin de la malserenigantaj ekscitoj de kiu ajn kapri-aperis fantazia¼oj, reva¼oj, kiuj aludis kaj alivestigis scenojn co.” (48)

fakte de þi travivitajn. Eksteriginte tiumaniere tion, kio surpremis þian imagon, þi sentis sin iom senpezigita. Eæ 3. Psikanalizo

kelkaj simptomoj komencis malaperi, kiam, dum tiuj La Studoj pri histerio(49) de Breuer kaj Freud (1895)

hipnotaj ekzercoj, þi rememoris okazinta¼ojn, æe kiuj la atestas la naskigon de psikanalizo. Tiu æi devenas rekte de simptomoj estis aperintaj. Ekzemple þi parolis iam, en la tiamaj laboroj pri hipnoto kaj sugestio. Freud, baldaý hipnoto, pri sia angla guvernistino, al kiu þi sentis antipati-majstro de la nova skolo, laboris unue en la hospitalo de la on; en la æambro de tiu guvernistino þi estis vidinta hunde-Salpêtrière en Paris sub la gvidado de Charcot, vidis la taæon trinkantan el glaso. De tiam øi ne plu povis trinki.

eksperimentojn de Bernheim en Nancy, interesiøis je la Komprenante, ke tio estis la kaýzo, þi petis trinki, trinkis unuaj studoj de Pierre Janet pri psikologia aýtomateco kaj iom multe da akvo kaj revekiøis el la hipnoto trinkante: la subkonscio.

simptomo por æiam estis malaperinta.

Sed kelkaj esploradoj de Breuer baldaý kondukis Freud-Breuer studis sammaniere aliajn simptomojn de la peron en vojon tute novan.

sono kaj sukcesis klarigi ilin per similaj kaýzoj, per emoci-La malsanulino de Breuer, kiu havis la honoron, esti la oj pli-malpli forgesitaj kaj en hipnota stato reaperantaj.

unua pacientino de psikanalizo, estis 21-jara fraýlino, kiu Æiuj malordoj estis naskiøintaj en epoko, kiam la fraýlino suferis pro histeriaj simptomoj. Dum la du jaroj, kiam þi flegis sian malsanan patron. Þi havis larmojn en la okuloj, estis observata, þi elmontris iom diversajn malordojn: kiam þia patro demandis þin pri la horo; la larmoj malper-kontrakturo kaj anestezio de ambaý dekstraj ekstrema¼oj, aý mesis, ke þi legu je la horloøo, kiu krome þajnis al þi pli kelkfoje de ambaý maldekstraj; malordoj en la okulaj movoj granda; tio sufiæis por estigi la okulajn malordojn. Alifoje kaj en vidkapablo; malfacileco en rekta tenado de la kapo; þisidis æe la litkapo de sia patro, apogante la dekstran nerva tuso. Þi elmontris precipe naýzon al æiu nutra¼o kaj brakon sur la seødorso. Þi tiel dronis en duondormo kaj 30

vidis sonøe aý halucinacie serpenton, kiun þi volis forpeli; bildoj sin elvokas unu la alian. Sed se iu bildo estas mala-sed þia dekstra brako þajnis al þi senviva; tio estis la origino grabla al la konscio de la dormanto, øi estas aýtomate de la kontrakturo kaj anestezio.

subpremata. Øi malaperas el la konscio, en kiu tuj aperas De tiam Breuer kaj Freud estis instigataj, esploradi plu alia bildo, elvokita de la unua laý la leøoj de ideasociado.

la nervajn simptomojn je la sama direkto. Tiuj simptomoj Nur tiu dua bildo kvazaý anstataýas la unuan. Tiel bildoj de aperis øis tiam kiel kapricaj, senregulaj sekvoj de malsana la sonøo estas “simboloj” de aliaj, subkonsciaj kaj subpre-stato de l’ nerva sistemo. La eltrovo de Breuer kaj Freud mataj bildoj kaj ideoj. Dormanto zorgas ekzemple pri estis, ke la simptomoj havas signifon kaj psikologian malfacila¼o de sia nuna vivo: li sonøas pri ekzameno, originon; sed la malsanulo nenion scias pri tiu origino; travivita de longe, kaj angoriøas pro la timo, malsukcesi en alivorte, ili apartenas al la subkonscia psiko. Ofte, kiam oni tiu ekzameno. Sinjorino, kiun mi observis, estis graveda, sukcesas klarigi iun simptomon, oni øin samptempe fori-kaj logante iom malproksime de la urbo, þi timis, ke oni gas.

malfacile trovos akuþiston en la æirkaýa¼o. Ekdorminte kun Freud ne nur malkaþas la rolon ludatan de subkonsciaj tiu timo, þi havis la sekvantan sonøon: la fornotubo estas elementoj en neýrozo. Li ankaý sin demandas, kial tiuj þtopita; estas dimanæe, kaj neniu kamenpurigisto estas elementoj, kutime. rilataj al gravaj afekcioj de la paciento, trovebla.

tamen ne estas konsciaj. Tie æi interhelpas la Freud-a teorio Analizi sonøon, estas malkaþi la kaþitajn ideojn kaj bil-pri subpremo, laý kiu ni aýtomate en la subkonscion dojn. Por tio oni petas, ke la paciento, en stato de for¼etas tion, kio estas malagrabla al ni, precipe tion, pri kio malstreæeco kaj revemo, babilu senpripense pri la bildoj de ni hontas, ekzemple iajn emociojn rilatajn al sekseco.

la sonøo. Li ne for¼etu la absurdajn aý maldecajn ideojn, La psikanaliza kuracado de neýrozoj aý karakteraj mased diru æion, kio enflugas al li en la kapon. Tiel li pli-lordoj konsistas unue el eltrovo de subprema¼oj. Sed kiel en malpli ripetas la ideasociojn, el kiuj la sonøo rezultis, kaj la tio sukcesi ? Kiel konsciigi pri tio, kio kaþigas en la analizisto retrovas, sub la “aperanta enhavo” de la sonøo, subkonscio?

øian “latentan enhavon”. Tio estas la “asociada metodo”.

Unu el la æefaj procedoj por tio estas la analizo de la Kompreneble la asocioj, elvokitaj okaze de unu sonøo, ne

sonøoj.(50) Ne kredu, ke oni volu tiel malkaþi la estontecon!

æiam sufiæas por øin klarigi. Sed kiam, okaze de kelkaj La afero estas multe pli simpla. Sonøo aperas al la psika-sonøoj, la paciento ripetas la samajn asociojn, oni rajtas nalizistoj kiel alivestiøo de la intimaj kaj pli-malpli konkludi, ke la tiel trafitaj ideoj havas iun gravecon por li subkonsciaj zorgoj de la persono. Oni facile komprenos tiun kaj estis pli-malpli kaþataj sub la diversaj sonøoj.

fakton per la leøoj de la ideasociado. La ideoj, la imagaj 31

*

*

*

Eble þi prezentas ankaý korpajn malordojn: ekzemple la menstruo|menstruacio tute ne aperas. Freud klarigus tian Sed la psikanaliza esplorado kondukis iom post iom al okazon, parolante pri ia “samsekseca” tendenco, subpre-pli vasta koncepto, al teorio pri evoluado de l’ instinkto.

mita kaj aliiøinta. Adler parolus prefere pri la “potencvolo”

La biologiistoj|biologistoj jam de kelkaj jaroj estis devi-de la pacientino; eæ la seksaj malordoj aperus al li kiel gitaj, forlasi la dogmon pri senþanøaj instinktoj koncerne la subkonscia esprimmaniero de la sama volo, de la timo, esti bestajn specojn. Spalding en kokidoj (1873), Forel en subigata al iu pli forta (ekzemple al viro).

formikoj (1874) konstatis foriøojn kaj aliiøojn de ins-La malsameco de ambaý teorioj ne devas forigi nian tinktoj. William James enkondukis similajn konceptojn en konfidon pri la analiza metodo. Freud kaj Adler ja konsta-la psikologian studadon de l’ homo kaj montris, ke ili estas tas la samajn rilatojn inter certaj faktoj, la samajn sistemojn tre utile aplikeblaj en edukado.

de karakteraj kaj nervaj elmontra¼oj. Ili nur ne aljuøas la La originaleco de Freud estas, ke li rimarkis rilaton in-saman gravecon al la sama elemento. Aliflanke ambaý ter ambaý faktoj, foriøo kaj aliiøo.

teorioj estas perfekte akordeblaj; eæ alia psikologo, C. O.

Instinkto nur þajne foriøas, øi estas fakte subpremata kaj Jung en Zýrich, klopodis por sintezigi ilin.

elfluas per aliaj vojoj; aý se oni konsideras la alian flankon, aliiøanta instinkto estas instinkto unue kontraýbarita. Tiel

*

*

*

aperas al ni la linio de evoluado.

Freud studis la aliiøojn de la seksa instinkto kaj aljuøis Esplorado de subkonscio ne estas do la sola ilo, kiun al øia evoluado tre gravan rolon en la tuta psika vivo. Unu havigas al ni psikanalizo, kaj tiu negativa laboro, forigi el liaj disæiploj, Adler, eniris baldaý alian vojon kaj konsi-subpremojn, ne æiam sufiæas. Psikanalizo, sciigante nin pri deris prefere la “potencan instinkton” iom similan al “Wille evoluado de instinktoj, prezentas al ni aliajn rimedojn: æar, zur Macht” (Volo al potenco) de Nietzsche. Okazas ofte, ke tuj kiam estas liberigataj la fortoj, antaýe katenitaj en la Freud kaj Adler klarigas la saman fakton, unu per la seksa subkonscio, ofte estas ankoraý utile, gvidi ilin al nova instinkto, la alia per la potencdeziro. Jen ekzemple juna objektoj, laý la leøoj de ilia evoluado. Oni jam forigis virino, kiu instinkte rifuzas la virinan rolon; þi ne povas sin maltaýgan alivojiøon de certaj instinktaj fortoj, kiuj estis adapti al la edzineco, ne þatas havi infanojn, eæ sentas blokaditaj kiel en senelirejo, oni nun ankoraý devas klopodi nekompreneblan naýzon je la vido de suæinfano; þi en sia por malfermi al ili taýgan eliron, bonan alivojiøon, t.e.

hararanøo kaj vesto imitas viron; krome þi elektis viran sublimadon. Tie kuþas la propre eduka tasko de la psikana-profesion kaj tute malþatas la kutimajn virinajn laborojn.

lizisto.

32

“Niaj instinktoj, skribas Bovet, eæ la plej brutaj, povas povos esti iom gvidata per la provoj de sublimado, kiuj ofte esti edukataj, aý kiel diras la psikanalizistoj, sublimataj, t.e.

propramove aperas. Mi elektos el mia sperto ekzemplon pri iamaniere tiel aliigataj, ke ili fariøas ne nur sendanøeraj, tia propramova sublimado, kiun mi devis nur plukon-sed eæ socie utilaj. La plej altaj homaj valorajoj, scienco,

duki.(52)

arto, religio, havas tre malnoblan instinktan originon. La Ida devenas el familio de artistoj kaj sentuloj. Þia frato patriotismo kaj eæ la pli vasta amo al homaro devenas per produktis subkonsciajn skriba¼ojn kaj pentra¼ojn. Þi estas elvolviøo el filia instinkto. Same okazas probable pri la dekses-jara. Þia seksa formiøo okazis frue (dekunujare). Iom religia sento. La luktan instinkton oni povas kanaligi per la poste þi staris vespere sur la platloko de tramveturilo, sola kavaliraj leøoj, alivojigi en montsurgrimpado (alpinismo) kun iu ulo, kiu antaý þiaj okuloj sin okupis pri maldeca

“platonigi” kaj spiritigi laýforme de la asketa heroeco de elmontra¼aæo, kun signifoplenaj gestoj. De tiu momento mona¶o aý sanktulo. Koncerne la seksan instinkton, la komenciøis la nervaj malordoj de la junulino.

psikanalizistoj interkonsentas pri la æeesto de øiaj elemen-De tiam, æiumonate je la menstruo|menstruacio, þi sufe-toj iom æie, menciinde en la mistika fervoro kaj en la ras dum kelkaj tagoj pro mensa kaj nerva atako, kiu ofte sindonemo, kiuj karakterizas la kvazaý patrinan humane-

þajnas iom grava. Tiu atako aperas alterne laý du aspektoj: con de la bonfarfratino. Psikanalizisto, kiu volas eduke foje oni konstatas fobiojn, halucinaciojn, delirajn parola-agadi, devos neniam forgesi tiun ekvivalentecon de certaj dojn kun persekutideoj, foje Ida ordigas objektojn, instinktoj, kapablaj sin reciproke anstataýi, havante saman kreska¼ojn, vesta¼ojn, pupojn, elegante kaj afekte, ne sen iu originon; li tiel pli facile certajn alivojigojn sugestios kaj eksciteco. Ambaý specoj de atako estas komplementaj; precipe sukcesos uzi la afektajn fortojn, tro ofte senfruktajn, kiam la unua formo aperas, la dua forestas. Krome oni

æar ili ne trafis sian taýgan objekton.”(51)

sentas, ke ambaý formoj rilatas je la samaj zorgoj kaj Ni verdire hodiaý ne multe scias pri la aliiøo kaj subli-pensoj. En siaj deliraj paroladoj; Ida kredas, ke iu magiisto mado de la instinktoj, ni ankoraý pli malbone konas la þin influas. Aliflanke, en la duaforma atako, þi ofte vestas limojn de la ebleco en æiu aparta okazo. Ni posedas formu-pupon kiel magiiston, kiu korespondas al la distingiga lojn, kiuj ebligas kalkuli, kioman movan forton havigas al priskribo de la magiisto aperanta en la deliroj. Estas do tie ni aliiøo de certa nombro de kalorioj aý de certa elektra du ekvivalentaj alivojiøoj, sed la “ordigo”-atako þajnas jam fluo; sed ni tute ne posedas similajn formulojn por kalkuli, alivojiøo pli trafa kaj malpli patologia.

kiom da humana, patrina aý arta agado naskiøos el aliiøo de la nervaj atakoj de histeriulino. Tial analizisto devos esti Dum la analizo mi ekkonis, ke Ida abomenis eleganta-tre singardema, kiam li gvidos la pacienton. Krome li mem fekton sur si mem, sed þi vestas siajn pupojn elegantege.

33

Baldaý la ordigo-atakoj aperis al mi kiel elmontra¼o de por æiam. Nur forigante tiajn subpremojn, psikanalizo subpremita kaj objektivigita koketeco. Origine de tiu ebligas disvolviøadon de l’ amo.

subpremo oni trovis la unuan seksan afekcion. Sed propramove la tendenco, ordigi elegante diversajn objektojn, 4. Sinsugestiado

elvolviøis eæ ekster la atakmomentoj. Ida aperigis rima-Ambaý psikoterapiaj metodoj, kiujn ni ¼us konsideris –

rkindan emon al desegnarto, precipe al ornama desegno. La racia persvadado kaj psikanalizo – prezentis, oni memoras, analizo de þiaj desegnoj malkaþas plejofte la subkonscian gravajn kontraýdirojn al hipnota sugestio. Ili certe devenas obsedon pri la afekcio, kiun ni konas. Do tiu arta emo estis el tiu æi sistemo, sed kredas esti sendube superintaj øin.

fakte grada aliiøo de la atakoj, propramova sublimado.

Tamen estas rimarkinde, ke tiuj kontraýdiroj plej ofte Tiam sufiæis al mi, konsili al la gepatroj, ke ili kuraøigu direktiøas male unu al la alia. La moralistoj|moralizistoj el tiun emon. Mi revidis Ida-n post ses monatoj. Oni gvidis la skolo de Dubois riproæas impete al sugestio, ke øi uzadas þin tute al þia arto. Þi elmontris veran talenton. La malordoj subkonscion; laý ilia opinio, oni devas æiam trafi per estis malaperintaj.

konsciaj racio kaj volo. Male, psikanalizistoj pensas, ke Psikanalizo ne havas, etike, pretendojn tre revoluciajn esplorado de subkonscio estas la sola efika metodo, kaj ili aý skandalajn. Nur persono tre malbone informita povas riproæas al sugestio, ke øi ne sufiæe sin okupas pri la kredi ke, malkaþante la danøerojn de seksa subpremo, øi subkonscio. Oni rajtas opinii, ke tiuj ambaý malaj kritikoj instigas tute senbridigi la instinkton. Øi instigas precipe, ni sin reciproke pli-malpli forigas. Kaj la sugestiistoj, atakitaj vidas, sublimadi la instinkton: Pfister, kiu insistis pri eduka ambaýflanke kaj unue iom konfuzitaj, fine komprenis, ke kaj etika flanko de psikanalizo, opinias, ke li revenis “al la plej prudente estis, konduti kiel la fabela muelisto, kiu malnova Evangelio per nova vojo”. Ni scias, ke psikanalizo ekkonis, ke neeble estas, “kontentigi æiujn kaj sian patron”.

aperigas la egoisman kernon de neýrozo; øi asertas, ke Tamen ofte sugestiistoj ankaý komprenis, ke ambaýspe-kuracado necesigas ian altruisman edukadon. Tie psikana-caj kontraýdiroj estas konsiderindaj. Tre dezirinde estas, ke lizo konfirmas la vidpunkton de Dubois, sed øi provizas de nun sugestiistoj zorgu ne trouzi tiun aýtomatecon tiun edukadon per novaj iloj. Øi ekkonas, ke la egoismo de kritikitan de Dubois, kaj eviti tiujn subpremojn denuncitajn l’ nervmalsanuloj – kaj de multaj nemalsanuloj – estas de Freud.

precipe produkto de subpremo. Tiel spontanea amemo Estas eæ punkto, kie la kontraýdiroj de moralistoj kaj rigidiøas en infano, kies amemaj gestoj estas malvarme psikanalizistoj koincidas: ambaý konsilas, ke oni konsentu akceptataj de la æirkaýuloj. Tiu infano povas “sin fermi”

pli grandan aýtonomion al la paciento, ke oni estu malpli lia mastro ol lia gvidanto. Krome tiu konsilo. estas konfor-34

ma al la tuta movado de la modernaj edukadaj ideoj, kaj Kiam nia atento koncentriøas al la ideo de iu aliiøo en necese estis, ke ankaý la sugestiistoj øin fine konsideru.

nia spirita aý korpa esta¼o, tiu aliiøo fakte okazas laýeble.

Tiel la sugesti-metodo daýras, sed evoluas. Kaj øi evoluas El tio konsistas esence sugestio. Ne estas necese, ke la ideo direkte de pligrandiøanta aýtonomio de la paciento. Ke la estu altrudata al la paciento de alia persono, de iu hipnoti-paciento iøu kapabla, sin mem sugestii, ke li unuvorte lernu gisto aý sugestianto. Kiam tio okazas, la praktikanto nur sinsugestiadon, jen la koncepto de la nova Nancy-a skolo.

funkciigas naturajn leøojn, kiuj ankaý sen lia helpo povas La nunaj teorio kaj praktiko de sinsugestio rezultas de funkcii. Por tion karakterizi, oni rajtas diri, ke ne ekzistas laýnatura evoluado de la ideoj de Liebeault kaj Bernheim, sugesto, sed nur sinsugestio.

kaj tiu evoluo klariøas parte per la influo de la aliaj psikote-Sugestio (aý sinsugestio) okazas propramove en æiu el rapiaj metodoj, parte per la najbareco de la usonaj movadoj ni. Se ni ne rimarkas øin, tio estas klarigebla per tiu fakto, de Kristana Scienco kaj Nova Penso, kiuj instigas konsideri ke la pensita ideo realiøas nur per subkonscia kaj ne æiam

“spiriton” aý “imagon” kiel efikegan forton.

tuja procezo. En tio, aliflanke, sugestio diferencas de volo.

Oni rajtas konsideri la libron de D-ro Paul Emile Lévy, La ekzemplo de D-ro Herbert Parkyn estas tre amuza:

“Laýracia edukado de la volo” (1898) kiel la unuan elmon-New-York-ano, rigarde iranta tra Chicago, legas la horon

tra¼on de la nova skolo de Nancy.(53) Lévy, disæiplo de

de sia poþhorloøo kaj diras al sia amiko el Chicago, ke estas Bernheim, prezentas en tiu libro metodon por sinsugestia-tagmeze. Tio estis la horo en New-York, sed en Chicago do. Similaj ideoj estis poste disvastigataj en Usono kaj estis nur la dekunua. Tamen, je la sola vorto “tagmeze” la Eýropo: ni menciu la nomojn de D-roj Herbert Parkyn kaj amiko el Chicago sentas subite grandan malsaton, kiel Géraud Bonnet. Sed Emile Coué el Nancy estis la plej fama æiutage je tagmezo.

apostolo kaj vulgariganto de sinsugestio.(54) Lia originaleco

Iu tuþas vesta¼on, ekscias, ke øin surhavis persono mal-kaj lia forto konsistas precipe el tre simpla kaj praktika sana je la haýto, tuj sentas jukon kaj kredas, ke li ricevis la metodo kaj el escepta sindonemo. Ni, nunaj teoriistoj aý malsanon. La medicinstudentoj ofte travivas simptomojn de praktikantoj de sinsugesto, konsideras Coué kiel la anoj de la malsanoj, kiujn ili studas. Malsanulo, kiu ne konis la la nov-edukada movado konsideras Pestalozzi. Li per la uzadon de l’ termometro, asertis, kiam oni øin forprenis, ke agado de admirinda vivo altrudis novan kaj krudan ideon, øi multe sendolorigis lin.

kiun liaj posteuloj pli kaj pli precize kaj science studos. Mi celis en du el miaj libroj starigi fundamenton por tiu La ideo de iu movo povas tiun movon estigi. Oni osce-studado. Mi rapide resumos tie æi la æefajn ideojn de tiuj das, vidante alian oscedi. Oni same imitas nevole vizaøan verkoj.

konvulsieton de alia persono. Ni memorigu ankaý tie æi pri 35

la eksperimentoj de la Chevreul-a pendolo. Multaj fenome-atenton, kaj la sugestio ekfunkciis; ktopodoj kontraý øi nur noj, ofte prezentataj kiel spiritismaj elmontra¼oj, estas helpis øin. Same kiam oni senvole ridegas, kiam artisto sur multe pli simple klarigeblaj kiel memsugestiaj movoj.

la scenejo ektimas, klopodoj por kontraýstari efikas male.

Ne intencita, eæ kontraývola memsugestio povas tre Oni seræas nomon, oni “havas øin sur la lango”, sed oni ne grave efiki en la organismo. Multajn organajn malsanojn trafas øin, oni koleras kontraý si mem; oni pensas, ke oni pligravigas memsugestio. Laý kredindaj scienculoj – de forgesis; tiel oni sinsugestias forgeson; se oni ankaý klopo-Darwin gis Liébeault – la patrina imago povas modifi la das por retrovi la nomon, eæ la nedifinita memoro, kiun oni feton. Ni nur citu tiun ekzemplon de Darwin: Infano tute konservis, malaperas, kaj oni nenion plu vidas. Kiam oni similis junulinon el la æirkaýa¼o, kiun la patro estis amin-klopodas kontraý pasio, oni øin ekscitas.

duminta dum la gravedeco de la patrino. (La patrino, pro Tiun leøon oni povas tiel esprimi: Kiam ideo ekkaptas ¼aluzo, estis sencese okupita de la bildo de tiu persono.) spiriton sufiæe por ekfunkciigi sugestion, æiuj klopodoj de la paciento kontraý tiu sugestio ne nur estas vanaj, sed eæ

*

*

*

efikas male de ilia celo: ili stimulas la sugestion.

Oni povas tion imagi, kio tiam okazas, per jena kompa-Mi sukcesis formuli kelkajn leøojn, laý kiuj okazas la ro: ni supozu, ke gaskondukilo provizas du brulilojn A kaj

sugestiaj faktoj.(55) Fundamenta estas la leøo pri koncentri-B, el kiuj A estas fermita kaj B eklumigita, se oni deziras gata atento: Ideo, kiu realiøas sugestie, estas æiam ideo, al eklumigi A, pliigante la premon, oni sendube malsukcesos, kiu la atento koncentriøis konscie aý subkonscie.

æar A estas fermita, kaj la tuta gaso sendata povas nur Alian leøon, praktike tre gravan, mi nomis leøo pri la intensigi pli kaj pli la flamon en B. Por atingi la deziratan kontraýaganta klopodo. Tiu leøo tre klare montriøis al æiu, rezultaton, necese estas, unue fermi B kaj malfermi A.

kiu lernas uzi bicikleton. Kiam oni ankoraý mallerte Klopodi kontraý ektimo ekzemple, tio estas sendi gason; praktikas tiun ekzercadon, oni konstatas, ke, ekvidinte sed se la ideo “Mi ektimas” ne æesas superpotenci la spiri-objekton meze de la vojo kaj volante øin eviti, oni tiom pli ton, la maltaýga brulilo restas malfermita, kaj æiuj klopodoj rekte rapidas al øi kun majstra precizeco. Oni tiel trafas eæ vole-nevole direktiøas maltrafe. Fermi la maltaýgan bruli-la plej etan þtoneton kaj la plej malproksiman en sia dilon kaj malfermi la taýgan, anstataýigi la maltaýgan ideon rekto.

“mi ektimas” per la taýga “mi memkonfidas”, tio estas la Æiuj frenezaj klopodoj kaj gvidilturnoj dekstren-unua tasko, kaj tion oni atingas per metode praktikata maldekstren, por eviti la objekton, estigas fine rezultaton, sugestio, per “intenca sugestio”.

kiu onin kondukas precipe al øi. La objekto ekkaptis la 36

Kio estas tiu sugestio? Ni vidis, ke la ideo, en iuj kon-ambaý malaj ideoj tendencas realiøi per sugesto kaj sin diæoj, ekfunkciigas forto,n, kiu per subkonscia progreso reciproke neýtrigas parte aý tute.

realigas tiun ideon. Oni eble tuj konkludos, ke sinsugesto Tial Coué tute prave admonas, “ke oni neniam uzu vo-estas direktebla laývole; ni aliigu la ideon, se øi estas lon en la praktikado de sinsugestio”.

maltaýga, ni plifortigu øin, se øi estas taýga, kaj la proble-La koncentriøo, kiun ni celas, devos do esti ekvivalen-mo estos solvita.

ta¼o de vola atento, sed sen klopodo. Unua kondiæo helpa al tiu forigo de klopodo estas muskola malstreco, ripoza

* * * sintenado (ekzemple sur brakseøo aý lito). Ni memoras, ke la hinda Joga jam konsilis al ni forigon de klopodo kaj Sed fakte tio ne estas tiel simpla. Ni memoru, efektive, muskolan malstreæon.

la du leøojn, kiujn ni konsideris: leøon pri koncentrigata Necese estas, ke en tiaj momentoj de malstreæo la spirito atento kaj leøon pri kontraýaganta klopodo. Aliflanke, la sukcesu senklopode senmoviøi. Dum en la kutima atento la unua tasko de nia intenca sugestio estas, neýtrigi la malfe-spirito bezonas klopodojn por haltigi ideon, male en kon-liæajn efikojn de niaj propramo vaj sugestioj. Nu, kiam ni centriøo la ideo devas haltigi la spiriton, øin kvazaý magie streæe klopodos koncentrigi nian volan atenton al la taýga allogi. Iuj konstantaj kaj unutonaj senta¼oj estas la plej ideo, kiu devas anstataýi la maltaýgan, kio okazos? Kontaýga rimedo por estigi tiun allogon, tiun iom hipnotan traýaganta klopodo, tute simple. Ju pli ni klopodos por staton, en kiu oni restas memkonscia.

pensi la taýgan ideon, des pli impete la maltaýga nin Ni rimarku, ke tiu konsilo, senklopode pensi, ne estas alsaltos. Alivorte, same okazas kiel en la neýrasteniulo, kiu instigo al mensa malpenemo. Oni tion plej bone faras baraktante enmaræiøas pli kaj pli, kiel en la obsedato, kiu, senklopode, kion oni antaýe faris per klopodo, kiu dank’ al volante sian obsedon forigi, øin ekscitas, aý kiel en la ekzercado iom post iom malaperis. Þajnas, ke la lernantoj, drinkulo, kiu, klopodante por ne plu drinki, sin tamen ¼etas kiuj plej trafe sukcesas vere sinsugestii, sen iu ekstera en la plej proksiman drinkejon. En tiaj okazoj ambaý leøoj helpo, estas precipe persenoj kutimigitaj al la intelekta interkonfliktas.

laboro.

Eæ supoze ke nia sugesto ne celus forigi maltaýgan an-Ni devas aldoni, ke oni sola tre malofte sukcesas facile taýan sugeston, la malhelpa¼o æeestus. Ni klopodos por kaj rapide lerni sinsugestion. La plimulto bezonas eksteran koncentrigi nian atenton; sed en æiu klopodo ekzistas helpon.

samtempe ideo pri celo kaj ideo pri malhelpa¼o aý baro: tiuj 37

Tiu helpo konsistas precipe el “sugestio elvokata” per la intencojn de aliuloj. Provis vane la plej diversajn kura-sugestanto: æar estus erare, tute forlasi, pretekste de sinsu-cilojn.

gesto, la antaýan metodon de “alisugestio”. Sed tiu metodo De la unuaj tagoj la laboro igas pli facila, la afliktaj ne plu estos tute la sama. La sugestianto estas nur gvidanto, ideoj pli maloftaj. De la dua semajno incitebleco malplii-instruanto pri sinsugestio, kaj li penos, por ke laýeble la gas. Dum la dua monato la suspektemo siavice malprogre-paciento baldaý ne plu bezonu lian helpon.

sas. Fine de la dua monato, la stato estas æiurilate bonega.

Jen, el mia propra spertado, kelkaj okazoj, inter multaj Ankaý la dormo estas plibonigita. Þi povas eliri vespere, sen aliaj, en kiuj sinsugestio – kiel kutime helpata de alisuges-nerveksciteco dum la nokto nek laceco dum la sekvanta tio – atingis interesajn psikologiajn rezultatojn: tago, kaj tio estas al þi tute nova.

**1. ** Knabo 11-jara. Intelektaj kaj moralaj mankoj kun Ni povus ankaý prezenti ekzemplojn, ce kiuj sinsugestio korpaj bazoj. Malfrueco de la seksaj glandoj; troa kreskado atingis ne nur psikologie, sed ankaý fiziologie gravajn (la knabo þajnas esti 13- aý 14-jara).

rezultatojn. Kuracistoj pli kaj pli multnombre opinias; ke Intelekte oni precipe riproæas al li mankon de atento kaj tiu metodo – plej ofte helpata de alisugestio – povas ludi de intereso por la lerneja laboro, kiu estas tute nesufiæa; interesan rolon eæ por la kuracado de organaj malsanoj.

morale, mankon de volforto kaj mensogemon.

Plibonigante, pere de la nervoj, la korpajn funkciojn, øi De la unua sugestio la lerneja progreso aperas; la mo-kompreneble pere de la funkcioj efikas fine en la organoj.

rala progreso iom pli malfrue. Post tri aý kvar monatoj, Øi povas ekzemple, plibonigante apetiton, dormon, k.t.p., gepatroj kaj instruistoj estas tute kontentaj pri la miriga multe helpi al la resanigo de tuberkulozuloj. Sed tiuj aliiøo de la knabo.

interesegaj faktoj kondukus nin eksteren de nia temo: Ni **2. ** Viro 31-jara, profesoro. Senpacienco, intelekta lace-mencias ilin nur por montri la rimarkindan efikecon de la co, laboro malfacila, kapa sangalfluo dum la laboro, sen-sinsugestia metodo.

dormeco; dezirus krome forigi la kutimon fumadi.

Post du semajnoj, je la tria leciono, li jam laboras pli facile kaj ne plu sentas sangalfluon; li dormas pli bone.

Post kvar monatoj æiuj malordoj malaperis. Li tute ne plu fumas.

**3. ** Fraýlino 39-jara, scienca doktorino. Malfacileco de l’

intelekta laboro, memormankoj, afliktaj ideoj, maltrankvi-leco, incitebleco; sentas, ke þi estas malprave ema, suspekti 38

**2. ** La racion, kiun la antikva filozofio eble iom tro ekskluzive kultis, oni tamen ne malþatu kiel ilon por nia memdisciplino.

Øi unue utilas al ni por akiri pravan konon pri ni mem kaj la a¼oj. Scii estas povi. “Ci konu cin mem” diras Sokrato – post Budho. Poste la stoikanoj instigas nin, klare tion koni, kio de ni dependas aý ne dependas, por ke ni Konkludo

konformigu niajn dezirojn al tiu kono, kaj ne deziru tion, kio estas malprudenta. Tial ekkompreno de la universala nepreco, de la nefleksebla interligo de la kaýzoj kaj efikoj Æiuj instruoj, metodoj kaj konsiloj, kiujn ni tie æi ko-estas, laý la stoikanoj, fundamento de saøeco. Kurioze estas lektis, þajnas nun eble iom ¶aosaj. Tamen, se oni ilin pli konstati, ke en nia tempo Dubois apogas sur la sama precize konsideras, ne estas malfacile, ilin ordi, kaj malim-principo de nepreco sian terapeýtikan moralizadon. Same, plikigi el ili kelkajn æefajn principojn. Ni tuj konstatos, ke la maksimo “Ci konu cin mem” neniam estis pli þatata ol plurajn el tiuj principoj plimulto de la doktrinoj trafas, æiu nun, post kiam la psikanalizo elmontris, kiom estas utile, en sia maniero.

esplori la plej sekr etajn refaldojn de nia subkonscio, por ke ni liberiøu de la malklaraj fortoj, kiuj nin katenas.

**1. ** Unu el la plej firmaj principoj rilatas al la leøo pri Nia racio havas ankaý alian taskon en nia lukto kontraý kutimeco kaj la nepreco de ekzercado. Tiu ekzerco devas ni mem. Ni povas konduki niajn rezonadojn laý racia esti kiel eble plej konstanta kaj æiutaga. La hinda “Joga”

persvadado, el kiu Dubois starigis terapeýtikan sistemon, tute fidas al la æiutaga ekzercado, senintermanke praktikased kies gravecon jam komprenis la stoikanoj, konsilante, ta. La stoikanoj ankaý konas la valoron de tiu hardigo de la ke ni senkompate analizu kaj redukte neniigu la objekton, volo. La streæa organizado de la kristanaj mona¶aj reguloj pri kiu ni pasiigis malprave.

elæerpas sian forton el la sama leøo pri kutimeco, kaj la kristanoj ne hontas paroli pri “pieco-ekzercoj”. Prave tiu **3. ** Sed la plej ekzercita volo, la plej hardita racio ne es-principo estas unu el la plej þatataj de la modernaj aýtoroj, tas æiopovaj. Unu el la bonfaroj de Kristanismo estas, ke gi kiuj skribas pri “voledukada”; la plej nova psikoterapio, ekkonigis iliajn limojn. Tiujn limojn la nuna scienco pli sinsugestiado, konsilas ankaý konstante æiutagan praktika-ekzakte esploras, malkaþante la subkonscion. Oni memoras, don.

ke unu el la precipaj leøoj de sinsugestio – la leøo pri 39

kontraýaganta klopodo – prezentas al ni okazojn, kie la geologiaj tavoloj; la supra¼aj tavoloj apartenus nur al la volo ne nur estas senpova, sed eæ efikas kontraý si mem.

persona spirito, la mezaj al la homspeca, la profundaj al la kosma aý dia spirito. Laý tiu koncepto oni rajtus diri, ke El tiu nesufiæeco de niaj konsciaj fortoj rezultas la ne-sinsugestiado kaj preøado estas vere samspecaj fenomenoj, preco de** disciplino de subkonscio**.

sed okazas ne en la samaj tavoloj de la subkonscio.

La subkonscio aperas al ni unue kiel malhelpa¼o, kaj la unua tasko de psikanalizo estas, forigi tiun malhelpa¼on, 4. ** Fakto æiuokaze nepridiskutebla estas la forto de la** øin pli bone konante, kaj venki øian sencesan kontraýsta-ideo. Ideo, kiu signiøas en la spirito, estas kapabla, ron al nia agado. Sed baldaý ni ekkonas la subkonscion ne ekfunkciigi subkonscian forton kaj per tio realiøi, dum ni nur kiel diablan, sed ankaý kiel bonan feon. Øi unuflanke ne scias kiel.

instigas nin kulpi senpripense kelkajn maltrafojn kaj Koncentrigo estas la precipa procedo, kiu celas pliforti-maløentila¼ojn, sed øi aliflanke partoprenas en la elpensoj gi ideon. Tiu vorto signifas iom specialan agon de la atento, de la artisto aý sciencisto. Tiel la subkonscio aperas kiel kiu senklopode fiksiøas per iuj taýgaj ekzercoj. K. oncen-forto helpa al nia konscio. Kaj ni demandas nin, kiel uzi trigo estis jam fundamenta en la “Joga”. Inter la modernu-tiun forton. Sugesto uzas øin, sinsugesto metas øin enmane loj, Emerson estas la filozofo, kiu plej kernece esprimas al æiu. Fine al religiema spirito subkonscio povas aperi kiel sian fidon pri la koncentrigo kaj pri la forto de la ideo. Per enhavanta mistikajn fortojn, kaj preøo nun ludos la saman ideo Kristana Scienco volas æion kuraci. Nova Penso rolon kiel ¼us sinsugesto.

pretendas iom simile, sed pli modere, kaj vulgarigas. la La komparo de sinsugesto kun preøo estas neevitebla.

kuraøigantan evangelion de Emerson. Fine sugestiado kaj Ambaý konsistas el ideo, kiu realiøas post procezo neko-sinsugestiado transportas tiun idedisciplinon sur la scien-nata de nia konscio; por ambaý oni konsilas al ni forlason can kampon.

de la volo kaj enpensigon. Kelkajn piajn spiritojn mal-Koncerne la ekzercojn taýgajn por plifaciligi koncentri-trankviligis tiu komparo, kiu sin altrudis al ili; oni eæ gon de la spirito, la hindoj jam konis la fiksadon de la skribis al mi pri tio, demandante: “Æu oni devas konsideri rigardo al brilpunkto. La katolika eklezio servigas en sia preøon nur kiel alian formon de sinsugestio?” Mi respon-ceremoniaro la unutonajn stimuladojn de la sentiloj, unuto-dis, ke el la scienca vidpunkto (t.e. vidpunkto de nura ne ripetatajn formulojn. Hodiaý la scienca hipnotismo konstatado) ambaý faktoj devas aperi kiel samspecaj, sed ne siaflanke trafas similajn procedojn.

nepre identaj. Laý la religia vidpunkto, oni æiam rajtas Koncerne la momentojn helpajn al koncentrigo, la opi-akcepti la koncepton, kiu komparas subkonscion al serio de nioj ankaý kongruas. Pitagoro kaj stoikanoj konsilas 40

enpensiøon tuj post vekiøo; la kristanoj havas la matenan Komence de mia studo, mi riproæis al multaj doktrinoj, kaj vesperan preøojn; fine oni admonas, ke ni praktiku ke ili proponis al ni celojn, sed ne provizis nin per la iloj sinsugestion tuj post vekiøo kaj ¼us antaý dormo. Oni povas por atingi tiujn celojn. Æu la konsiloj, kiujn ni tie æi ko-tion klarigi, dirante, ke apudeco de dormo estas ankaý lektis, estas iom pli praktikaj kaj praktikeblaj ?

apudeco de subkonscio, kaj ke tiu æi devas æeesti por Mi opinias, ke jes. Oni tamen ne forgesu, ke ne æiu ho-akcepti la ideon, kiu øermos en øi.

mo estas kapabla, tuj apliki tiujn konsilojn kaj tute liberigi 5. Ekkonante la limojn de racio kaj volo, oni nepre pe-sin per si mem. La patologiaj okazoj tion klare montras, kaj tas ne nur pri la subkonscio, sed samtempe pri la fortoj de la psikoterapioj ne pretendas gvidi la malsanulojn sen l’ koro. Kristanismo korektigas Stoikismon per tiu peto pri interhelpo de specialisto. La etikoj male þajnas hodiaý al ni la sento, kaj Déjerine volas korekti, je la sama direkto, la iom erari, neekkonante tiun patologian impotencon, kiun laýracian persvadadon de Dubois. Psikanalizo ekkonas, ke bonaj maksimoj ne sukcesas venki.

nia forto devenas el niaj instinktoj. Fine, oni scias, ke Sed se ni pripensas pli precize, ni rimarkas, ke ankaý el emocio estas efikega helpo al æiu sugestio. La teorioj pri tiu vidpunkto la diferenco inter etikoj kaj psikoterapioj mensa kuracado kaj æiuj psikoterapioj neniam malþatis, estas tute ne absoluta. Verdire la grandaj religioj neniam inter aliaj, la senton de konfido.

malþatis la gravecon de gvidanto. Saøulo estas disøiplo de Sed iu sento elmontriøas, laý la pli multaj doktrinoj, majstro, kristano havas direktanton. Persona efikeco, kiel la plej certa helpo al niaj forto kaj interna harmonio; øi vivanta parolo vigligas per sia spirito la malvivan laývorte-estas altruisma sento, humaneco, amo. Øi aperas en la con de la maksimoj. Aliflanke ni konstatas, ke la unuaj fundamentaj instruoj de l’ Budhismo; øekzistas pli racia kaj psikoterapioj evoluas direkte de iom-post-ioma foriøo de la flegma æe la stoikanoj, pli pasia æe la kristanoj. Eæ psikote-gvidanto, kiu celas igi la pacienton pli kaj pli memstara.

rapio renkontas øin. Du skoloj, cetere tre discelantaj –

Du danøerojn oni devas timi. Dirante, ke æiu povas æion persvadado kaj psikanalizo – kongruas tamen, ekkonante, per si mem, oni riskas baldaý malkuraøigi kaj senesperigi ke nervmalsanulo øenerale suferas pro patologia egoismo, la malsukcesantojn. Kontraýe, pri skribante la nervajn kaj ke kuracado necesigas altruisman edukadon: “Al la malordojn kiel tute nedependajn de ni, kaj klarigante per ili malnova Evangelio per nova vojo.”

la moralan malfortecon, oni instigas multajn personojn senkulpigi sin tro facile. La etikoj estus pravaj, ekkonante,

*

*

*

laý la ekzemplo de la psikoterapioj, ke iuj patologiaj statoj grave kontraýstaras al nia memregado, kaj ke utile estas, unue forigi tiujn baro,in. Sed aliflanke la psikoterapioj 41

estus pravaj, penetrigante pli kaj pli per etika idealo kaj memorante la vertojn de Foerster:

“Nobla koncepto pri la vivo detenas en latenta stato multajn neýrozajn temperamentojn, antaýgardante ilin de la malserenigantaj ekscitoj de kiu ajn kaprico.”

Æiu povas atingi multon per si mem. Sed kiu neniam eksentis bezonon, sin apogi æe gvidanto? Ni do havu nek la arogantecon, kredi nin nepekemaj, nek la malkuraøon, Aldono Ia

kiam ni pekis, senkulpigi nin tro indulge per niaj nervoj.

Internacia organiza¼o por studado kaj *

aplikado de psikagogio

La nuna homaro sentas certe intensan bezonon de iu filozofio de la vivo, de iu arto de memdiseiplino, apogiøanta sur la scienco. Tiu bezono klarigas, ke kelkaj psikoterapiaj metodoj, ekzemple psikanalizo kaj preeipe sinsugestio, fariøis tre rapide, dum la lastaj jaroj, modaj aferoj. Sed tia popola sukceso ne estas sendanøera: la propagando de tiuj metodoj per nekompetentuloj aý per æarlatanoj estas tiom pli timinda.

Tial estis fondata en Genève (1924 ) Internacia Instituto por Psikagogio kaj Psikoterapio, kies æefaj celoj estas: **1. ** Kunigi kaj progresigi laýeble la seriozajn klopodojn kaj fidindajn esplorojn, kiuj okazas sur tiu kampo; studadi precipe la aplika¼ojn de psikologio al direktado de la vivo kaj al terapeýtiko.

**2. ** Helpi praktike la publikon en la aplikado de la taýgaj metodoj kaj øin atentigi pri nesciencaj kaj malhonestaj propagandoj.

42

**3. ** Estigi æiam pli streæan kunlaboradon inter edukistoj, minimume 10 svis. frankoj jare; por fondanta membro pastroj, filozofoj unuflanke, kaj teknikistoj de psikologio minimume 100 svis. frankoj unufoje.

*kaj medicino aliflanke. Tiu necesega kunlaborado devas La membroj ricevas monatan bultenon; ili estas rajtigi-okazi sur tute “homarana” * bazo, sen konsidero de naciaj, taj por senpaga aý favora eniro æe prelegoj kaj kursoj religiaj aý doktrinaj diferencoj.

organizitaj de l’ Instituto; favora prezo je la aæeto de libroj La patronanta komitato de l’ Instituto konsistas el: Dro eldonitaj de l’ Instituto. Oni klopodas, por laýeble respondi med. Alf. Adler, Wien (Aýstrujo), Dro med. P. Bjerre, persone iliajn leterajn demandojn.

Tumba (Svedujo), Prof. univ. H. Driesch, Leipzig (Germa-La Instituto kaj la Societo adoptis Esperanton kiel hel-nujo), Prof. univ. Flügel, London (Anglujo), Prof. S. Freud, plingvon por sia internacia korespondado.

Wien (Aýstrujo) §, Prof. P. Janet, Collège de France, Paris Ni atentigas la samideanojn pri tiu interesa afero. Pro (Francujo), Prof. univ. C. O. Jung, Zürich (Svislando), pliaj informoj, aliøoj k.t.p., oni skribu al la Instituto, 3

Prof. univ. E. Rignano, Pavia-Milano (Italujo), eks-prof.

*Taconnerie, Genève (Svislando). *

univ. Wycheslavtzeff, Moskwa (Ruslando).

La gvidanta komitato, kunsidanta en Genève (Svislando), konsistas el: Prof. F. Abauzit, Prof. C. Baudouin, S-ro M. Bedot, direktoro de la naturscienca muzeo, Dro med. P.

Besse, Prof. P. Bovet, Dro med. E. Christin, Prof. E.

Claparède, Dro med. A. Lestchinski, Dro med. G. Richard.

La administracio konsistas el: Prof. C. Baudouin, gvidanto, S-roj H. Mugnier, W. Touff, sekretarioj, F-ino Lorié, kasistino, kaj unu delegito, jare elektata, de l’ gvidanta komitato.

Æirkaý la Instituto grupiøas Internacia Societo por Psikagogio kaj Psikoterapio. Øi kunigas personojn, kiuj interesiøas je tiuj demandoj, bezonas konsilojn de la Instituto aý deziras øin mone helpi. (La Instituto vivas nur per bonvola helpado.)

La kotiza¼oj estas tiel fiksitaj: Por korespondanta membro minimume 5 svis. frankoj jare; por aktiva membro 43

(8)

Bhagavad Gitâ, II, 66.

(9)

Mark-Aýrelo, Pensoj, æap. XXVII, § 30

(10) Epiktetes, Lernolibro, § 12.

(11) Mark-Aýrelo, verko citita, æap. XIX, § 3.

(12) -, la sama verko, cap. XIX, § 22.

(13) -, la sama verko, cap. XX, § 5

Aldono IIa

(14) Fokilido, Maksimoj, § 31.

(15) Mark-Aýrelo, verko citita, æap. XVIII, § 5.

Bibliografiaj notoj

(16) -, la sama verko, æap. XIX, § 4.

(17) Epikteto, verko citita, § 9.

(1)

The Yoga-System of Patanjali, translated from original Sanskrit by James Haughten Voods; eldo-

(18) -, la sama verko, § 26.

nis Harward University, Cambridge (Mass.), 1914,

(19) -, la sama verko, § 10.

lib. I, § l.

(20) -, la sama verko, § 4.

(2)

-, la sama verko, lib. III, § 1-3.

(21) Mark-Aýrelo, verko citita, æap. XXXV, § 1.

(3)

Ananda Coomaraswamy, La Danse de ĉiva,

(22) -, la sama verko, æap. XII, § 31.

trad. de l’anglais par Madeleine Rolland, préface

(23) -, la sama verko, æap. III, § 2.

de Romain Rolland, eld. Rieder, Paris, 1922, æap.

II.

(24) -, la sama verko, æap. XII, § 21.

(4)

The Yoga-System of Patanjali, lib. I, § 34.

(25) -, la sama verko, æap. XV, § 6-7.

(5)

-, la sama verko, lib. II, § 49-51.

(26) Alfred Fouillée, Histoire de la Philosophie, eld.

Delagrave, Paris, lib. I, æap. VII.

(6)

-, la sama verko, lib. II, § 63.

(27) Mark-Aürelo, verko citita, æap. XXVI, § 6.

(7)

Tolstoi, Journal intime (1895-1900) trad. franĉ.

par N. Rostowa et M. J. Debrit, eld. Jeheber,

(28) -, la sama verko, æap. XVIII, § 10.

Genève, 1917.

(29) -, la sama verko, æap. VII, § 20.

(30) -, la sama verko, æap. XXXII, § 3.

44

(31) Evangelio, Johano, IV, 14.

(47) Dr. Roger Vittoz, Traitement des psychonévro-

(32) Imitado de Jesuo-Kristo, III, 1.

ses par la rééducation du contrôle cérébral, 2a eld. eld. Saillère, Paris, 1913.

(33) Evangelio, Marko, X, 43-44.

(48) F. W. Foerster, L’Ecole et le caractère, trad.

(34) Imitado de Jesuo-Kristo, III, XXIII, 3.

Pierre Bovet, eld. Delachaux & Niestlé, Neuchâtel,

(35) Calvin, Institution de la religion chrétienne, 4a eld. – 1914, p. 21.

trad. Ch. Icard, Brême 1713, lib. II, æap. III.

(49) Breuer & Freud, Studien über Hysterie, Wien,

(36) Mrs. Eddy, Science and Health, æap. X, Science 1895.

of being.

(50) Freud, Die Traumdeutung, 1900, 4a eld. – eld.

(37) -, la sama verko, æap. XIV, Recapitulation.

Deuticke, Wien, 1913.

(38) -, la sama verko, æap. I, Prayer.

(51) P. Bovet, La Psychanalyse et l’éducation ( Espe-

(39) -, la sama verko, æap. I, Prayer.

*ranten tradukita: Psikanalizo kaj edukado, eld. *

(40) -, la sama verko, æap. I, Prayer.

Delachaux & Niestlé, Neuchâtel, 1925).

(41) -, la sama verko, æap. VI, Science, Theology,

(52) C. Baudouin, Etudes de Psychanalyse, eld.

Medicine.

Delachaux & Niestlé, Neuchâtel, 1922.

(42) R. W. Trine, Le Bien Suprême, trad. franĉ., eld.

(53) Dr. Paul-Emile Lévy, L’éducation rationnelle Jeheber, Genève, 3a eld., 1917, æap. IV.

de la volonté, eld. Alcan, Paris, 1898.

(43) Pierre Janet, L’automatisme psychologique,

(54) E. Coué, La Maĵtrise de soi par 1889, 9a eld. – eld. Alcan, Paris, 1919.

l’autosuggestion consciente ( Esperanten tradukita de J. Borel: La regado de si mem per kons-

(44) Dr. Grasset, L’hypnotisme et la suggestion, cia aýtosugesto, Esperanta Biblioteko Internacia, 1903, 4a eld. – eld. Doin, Paris, 1916.

No. 33, eld. Ellersiek & Borel, Berlin, 1924).

(45) Dr. Dubois, Les psychonévroses et leur traite-

(55) C. Baudouin, Psychologie de la Suggestion, eld.

ment moral, 1904, 3a eld. – eld. Masson, Paris, Delachaux & Niestlé, Neuchâtel, 1924.

(46) -, la sama verko, p. 350.

45

Aldono IIIa

Teknika Terminaro

Esperante France Germane Difino

alivojiøo dérivation Ableitung Okazas, kiam la instinkta energio sin deturnas de sia kutima celo al nova celo.

anestezio anesthésie An¶sthesie, Stato, en kiu la senta¼oj ne aperas.

Unempfindlichkeit

asociado

association Assoziation,

Elvokado de la ideoj kaj imagaj bildoj, unu per la alia, laý certaj (de la ideoj)

Verbindung

psikologiaj leøoj.

Budhismo Buddhisme Buddhismus Religio de Budho.

enestanta immanent immanent,

Dio, laý iu teologia doktrino, estas “enestanta” de la kreita¼oj, kaj innewohnend

ne ekstere de ili.

hipnoto hypnose Hypnose Stato de dormo aý duondormo estigita per certaj teknikaj procedoj (atentfiksado k.t.p.)

hipnotigi hypnotiser hypnotisieren Enkonduki personon al la hipnotan staton.

hipnotismo hypnotisme Hypnotismus Doktrino pri hipnoto. Ne uzu erare la vorton “hipnotismon”

anstataý “hipnoton”!

instinkto instinct Instinkt, Trieb Teknike, biologia termino. Emo laý kiu besto respondas per certaj agoj al certaj stimuloj. Komparu kun la vorto tendenco.

Jansenanoj Jansénistes Jansenisten Disæiploj de Jansenius pri la teologia problemo de la Dia favoro.

koncentrigo concentration Konzentration,

Fiksado de la atento al unu sola punkto aý unu sola ideo.

Sammlung

konscio conscient,

Bewußtsein Parto de nia spirito, kiun ni mem konas per interna direkta conscience

percepto. Komparu kun la vorto subkonscio Esperante

France

Germane

Difino

kontrakturo

contracture

Kontraktur,

Stato, en kiu muskoloj restas senvole pli-malpli daýre streæitaj.

(streærigideco)

L¶hmung, Starre

malstreæado

détente

Enstspannung

Stato, en kiu la muskoloj estas malstreæitaj, dum neniu klopodo aý volago okazas.

maltrafo

acté manqué

Fehlhandlung

Movo aý ago, kiu ne trafas la volitan celon, sed trafas erare kaj senvole alian celon, subkonscie deziritan (laý psikanalizo).

memsugestio

autosuggestion

Autosuggestion,

Vidu: sinsugestio.

(aýtosugestio)

Selbsteinflüsterung

neýrozo

névrose

Neurose,

Funcia malordo de la nerva sistemo kun psikaj fenomenoj kaj Nervenkrankheit

parte psikaj kaýzoj.

objekto

objet

Objekt,

Filozofia termino. Æio, kion la persono (subjekto) povas konside-Gegenstand, Sache

ri kiel alian, kaj al kiu la subjekto rilatas, æu efikanta en øi, æu efikata de øi.

paciento

patient

Patient,

Persono, kiu ricevas kuracadon aý estas uzata por eksperimento.

Kranker, Leidender

psikagogio

psychagogie

Psychagogie,

Praktika scienco de la metodoj taýgaj por “direkti la animon”, Psychagogik

por atingi memdisciplinon. Estas por la homoj øenerale la sama kiel pedagogio por la infano.

psikanalizo

psychanalyse

Psychoanalyse,

Metodo estigita de Freud por esplori la subkonscion. Psikologia Seelenerforschung

doktrino pri la tiel esplorita subkonscio.

procezo

processus

Prozeß,

Elvolviøo de sinsekvantaj fenomenoj konsiderataj laý ilia konti-Entwicklung

nueco.

samseksemo

homosexualité

Homosexualit¶t,

Stato de persono, kiu sentas seksan inklinon al persono de la Gleichgeschlecht-sama sekso.

lichkeit

47

Esperante

France

Germane

Difino

sinsugestio

autosuggestion

Autosuggestion,

Sugestio kiun persono, kiu estigas en si mem.

Selbsteinflüsterung

sublimado

sublimation

Sublimierung,

Psikanaliza termino. Alivojiøo, kiun oni rajtas konsideri kiel L¶uterung

pliboniøon. Uzado de instinktaj kaj malmoralaj fortoj por moralaj celoj.

subjekto

sujet

Subjekt, Person

Filozofia termino. La persono mem konsiderata en sia kontraýs-taro al objekto kaj en sia rilato al øi.

subkonscio

subkonscient

Unterbewußtsein

Tuta¼o de fenomenoj, kiuj havas æiujn ecojn de la konsciaj fenomenoj, escepte la konsciecon mem. Parto de nia spirito, kiun ni mem ne konas per interna senpera percepto. Oni diras ankaý nekonscio (inconscient, Unbewußtsein).

subpremo

refoulement

Verdr¶ngung

Psikanaliza termino. Ago aý funkcio, laý kiu certaj psilokogiaj faktoj (ideoj sentoj k.t.p.) malagrablaj kaj precipe malmoralaj, malaperas aýtomate el la konscio kaj estas forpuþataj en la subkonscion.

sugesto

suggestion,

Anregung

Neteknika vorto. Ago, per kiu oni esprimas konsilon aý ideon ne insinuation

aserte, sed tiamanere, ke la alia persono øin facile akceptu.

sugesti

suggérer

anregen

Estigi sugeston.

sugestio

suggestion

Suggestion

Teknika psikologia kaj medicina termino. Realigo de ideo pere de subkonscia procezo.

sugestii

suggérer,

suggerieren,

Estigi sugestion æe la paciento.

suggestionner

einflüstern

tendenco

tendence

Tendenz,

Psikologia termino. Emo al certaj agoj, konsiderata kiel psikolo-Trieb

gia elmontra¼o aý alivojiøo de iu instinkto.

48

Verkoj de la sama aýtoro

en Es peranto

1. Originala¼oj

Bapta Kanto

(Gazeto “Esperanto”, Genève, 1925)

Du Formoj de Homaranismo,

La Bahaa movado kaj Esperanto, -- prelego æe la Bahaa kunveno dum la 17a Universala Kongreso de Esperanto (Gazeto “Esperanto”, Genève, 1925).

Poemoj

(el kiuj kejkaj aperis en la gazetoj “Esperanto” kaj “S n- e nacieca Revuo”, Paris, 1918-1925).

2. Traduka¼oj

Psikanalizo kaj Edukado,

de Prof. Pierre Bovet, tradukita en kunlaboro kun la aýtoro kaj Prof. Borsa kaj Maæernis. (Eldonis Delachaux

& Niestlé, Neuchâtel, Svislando, 1925).

La Semisto,

poemo de Viktor Hugo (Gazeto “Esperanto”, Gèneve, 1918).

49