"Citadelle" door Antoine de St Exupéry, eerste druk posthuum uitgegeven in 1948.
Hoofdstukken zijn vertaald, samengevat en gerangschikt naar eigen inzicht.
Shield:
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
001. Medeleven is vaak misplaatst, want het zichtbare lijden van mensen bedriegt ons. Met zijn oppervlakkige uitingen verbergt het de ware en tijdloze essentie van het leven als één verbonden bouwwerk. Een bouwwerk waarin men zichzelf en de wereld steen voor steen ontdekt, tot aan de sluitsteen van de dood, en waarop anderen verder kunnen bouwen.
002. Ik heb alleen medelijden met de dwazen die uit behoefte aan vrijheid, of uit angst en ongeduld, eeuwenoude muren afbreken op zoek naar iets dat nooit zal komen. Dwazen die, tezamen met de door hun ontstane ruïne, weggeblazen worden door de wind der tijd, als zand in de woestijn.
152. Geluk, vrijheid en schoonheid zijn enkel te vinden door strijd, beproevingen en doorzettingsvermogen. Het is naïef om te denken dat we dingen van waarde kunnen vinden door diezelfde dingen te zoeken, of om te geloven dat onze innerlijke waarheid in enkele woorden te vangen is. Zo ook is broederschap niet te vinden zonder wederzijdse afhankelijkheid binnen de ongelijkheid van een hiërarchie.
086. De wereld kan niet uitgelegd worden zonder tegenstrijdigheden. Een uitleg is ook niet nodig om te kunnen zijn.
145. Tegenovergestelden bestaan slechts als een mens zo kortzichtig is dat hij maar één kant van een dubbelzijdige waarheid accepteert.
122. Om twee tegenstrijdige waarheden op te heffen kun je enkel de taal aanpassen; dit geldt eveneens voor het leven en de dood. Wie niets heeft om voor te sterven kan ook nergens van leven.
003. Zo sluiten de muren van onze woning ons op, maar geven ons handelen ook betekenis. Zo verdelen onze gebruiken de tijd in stukken, maar geven onze dagen ook een gezicht.
005. Het fundament uit het verleden dat ons is toevertrouwd mag niet opgebroken worden, want zonder ondergrond kan niemand bouwen, en kan niets de tand des tijds weerstaan.
004. En er is altijd wel iemand die een logische reden kan bedenken om de vele zorgvuldig opgebouwde generaties aan werk ten gronde te richten.
006. In het verleden of in de toekomst tijd verliezen is de oorzaak van verdriet. Maar wanneer we onze tijd inzetten voor dat wat ons bestaan betekenis geeft, telt elke seconde als een eeuwigheid.
092. Geluk en verdriet zijn vruchten die hun betekenis krijgen van dezelfde boom. Verdrietig de vruchten die voortijdig geplukt worden.
007. We richten ons leven in zoals een woning. Dit ontwerp bestaat niet los van ons, want wij zijn het bindmiddel dat ons bouwwerk overeind houdt. Zonder ons bewustzijn valt dit bouwwerk uiteen in losse stenen die niemand wat zeggen.
008. En zoals de stenen in de muur van onze woning, heeft ieder van ons een plek in de beschaving der mensheid. Sommigen liggen wat hoger en sommigen lager, maar allen maken deel uit van ons gezamenlijke verlangen om verder te bouwen. Wij zijn elkaar niets verschuldigd, we dienen allemaal het geheel. Degenen die hoger liggen oefenen druk uit op degenen die lager liggen, en degenen die lager liggen ondersteunen degenen die hoger liggen. Zonder hiërarchie kan niets gebouwd worden.
009. Maar vergeet niet dat de perfectie van het hogere niet kan ontstaan zonder de mislukkingen van het lagere, en dat geen van beide kunnen bestaan zonder het enthousiasme en de ijver van allen.
010. Enthousiasme en ijver kunnen niet worden afgedwongen. Ze ontstaan uit vele individueel onzichtbare gebeurtenissen, die een diepe indruk maken in ons hart wanneer ze door rituelen, met aandacht en geduld, worden opgestapeld in de tijd.
211. De room kan niet van de melk gescheiden worden zonder eerst de melk te maken. Om perfectie een richting te geven moet er verschil zijn. Hoe groter de verleiding, hoe groter het verschil, en des te mooier het podium van degene die het dichtst bij de ster is gekomen.
180. De mensheid eet de mens, maar om de beste vruchten van de boom te plukken moet je ze eerst allemaal de tijd gunnen om te rijpen. Van tevoren kun je niet inschatten welke vrucht het beste zal smaken.
011. Zonder het mysterie, de uitdaging, en de hoop van morgen - als kompas dat de ster aanwijst voor het hart - verliest de mens zichzelf in de chaos van het lagere.
012. Onze idealen zijn als sterren aan de hemel. Het verlangen naar een ster zou sterker moeten zijn dan een zekere dood, want zonder dit verlangen is men van binnen reeds levenloos.
094. Er zijn twee soorten verlangens: de verlangens zonder betekenis en de verlangens met oneindig veel betekenis. Deze laatste kunnen elke gevangenis, marteling of weerstand overleven.
013. Wat zou de onderlinge verschillen tussen mensen kunnen overstijgen en hun samen verbinden in één groot geheel? Een toestand waarbinnen conflicten een vorm van samenwerking zijn, waarbinnen de groei van de één de groei van de andere bevordert, waarbinnen sterven niet een zwaktebod is maar de sluitsteen op een bewust geleefde tijd in dienst van het grotere goed?
075. Eenheid komt voort uit gelijke verlangens, niet uit het ontbreken van diversiteit.
015. Een oorlog wordt pas gewonnen wanneer het meer van de hoop de harten vult. Wanneer mensen met al hun gewicht tegen de stuwdam van de vijand duwen, niet wachtend op een voorbedacht plan, maar de minste geringste scheur aangrijpend als kans om de weerstand te doorbreken en de rivier naar de zee te laten stromen. Samenwerking komt niet voort uit het ondergeschikt maken van de één aan de ander, maar uit het ondergeschikt maken van allen aan het éne.
059. Zelfs vijanden hebben een gemene deler die ze in elkaar dienen te respecteren.
109. Alles van waarde wordt bedreigd.
032. Een vijand maakt je sterker. Zonder de zee zouden alle boten zo zwak als rivierboten zijn.
212. Een denkende vuist verliest het gevecht, maar een vuist zonder richting slaat alles kapot.
167. Wie ruziet, verliest.
201. Zodra je me corrigeert of tegenspreekt ben je aan boord van mijn schip.
127. Hoe harder men het eigen perspectief verdedigt, hoe meer men behoefte heeft aan een overstijgende waarheid.
165. Of iets wat je hoort nu waar is of niet, de effecten zijn altijd waar.
177. Alles wat je handelen beïnvloedt is waar. Of het écht bestaat, en in welk aantal, is onbelangrijk.
168. Vijanden kunnen net zo goed beïnvloed worden als bondgenoten, zeker als je ze kent.
017. Je kunt praten wat je wilt maar alleen daden stichten iets in deze wereld. Oorlog kan geen vrede stichten. Vrede ontstaat door iedereen, hoe verschillend ook, een eigen plek te geven in het geheel.
014. Er zijn middelen die het doel schaden, want de gebruikte middelen maken voor altijd deel uit van de wereld die we overerven.
018. Wanneer de oude wereld dood is kan niets haar nog redden. Iemand moet een nieuwe wereld uitvinden die de harten opnieuw doet kloppen. Dit is een kunst, geen wetenschap.
020. Wetenschappers kunnen alleen zichzelf herhalende dingen voorspellen. Praten over de toekomst is zinloos. Zoek in het heden naar de verbindende schakel en sticht stilte in het nu.
026. Wanneer alles je gegeven wordt, en je geen weerstand krijgt, ben je van binnen dood.
029. Het leven heeft betekenis doordat we onnodige dingen willen die we niet hebben, of doordat we onnodige dingen hebben die we niet willen verliezen. Door middel van weerstand leven we.
064. Datgene waarvoor je bereid bent te sterven is het enige waar je van kunt leven. Betekenis kan je niet opgedragen worden, maar ontstaat langzaam uit de vele ervaringen en de weerstand van het leven.
146. Je merkt pas wat je beweegt wanneer je tegen de stroom ingaat. Elke norm duwt je een richting op, maar dit merk je niet wanneer je met de stroom meezwemt.
209. De schaduw minacht het licht, maar kan niet zonder haar bestaan. Rebelleren zonder alternatief is jezelf vergissen in oorzaak en gevolg. Je maakt een nieuw geluid door het in stukken slaan van de gitaar in plaats van die zelf te leren bespelen.
019. Basisbehoeftes als onderdak, eten, comfort en geluk zijn urgent, maar niet zo belangrijk als het echte doel: de liefde en het bewuste leven.
023. Mensen luisteren liever naar hun emoties dan naar hun vrije geest. Toch is het is de geest die ver van het oppervlakkige tumult, vanuit een diepe stilte, de emoties creëert en richting geeft.
067. Het leven ontstaat door intuïtie. Logica knipt het slechts in stukken.
024. Mensen zijn makkelijker te misleiden dan te leiden, maar echte leiders zien hoe kortzichtig het is om alles af te breken voor een snelle winst. Ze bouwen liever steeds verder op.
033. Leiders klagen niet over hun lichaam, want deze is slechts de schil rond de inhoud.
027. Wanneer men een gezamenlijk doel heeft wordt het geluk of het ongeluk van de één gedeeld door allen.
093. Wanneer we ons niet verbinden aan iets dat groter is dan onszelf zijn we genoodzaakt al onze successen aan onszelf te verbinden. Op deze manier wordt alles en iedereen in de wereld onze vijand.
070. Zij die puur in zichzelf geloven tollen om zichzelf heen. Ze kunnen elke kant opgeduwd worden, want ze zijn zonder richting in de wereld.
169. De wereld is een puzzel. De waarheid van de stukjes kun je niet veranderen, maar hun oriëntatie en hun compositie wel.
072. Sterke visioenen worden onopgemerkt werkelijkheid, zonder dat je de details van de uitvoering zelf bedenkt. Je kunt mensen alleen maar sturen door hun wereld te veranderen. Ze kiezen dan zelf het betekenisvolle pad, want niemand rent zomaar de wildernis in.
078. Verklaren en uitwerken is makkelijker dan bedenken.
065. Wanneer je gelooft in iets ontastbaars volgen de regels vanzelf. Degene die slechts berekeningen maakt graaft zijn eigen graf.
096. Wanneer we geloven in onze verplichtingen krijgen we niet alleen betekenis voor onszelf, maar ook in de ogen van anderen.
103. Het is makkelijker te regeren met de zweep dan met een boek vol kennis.
104. Want kennis legt uit, maar geeft geen betekenis.
076. De overstap naar een nieuw wereldbeeld is niet geleidelijk en logisch, want je kunt de wereldbeelden pas met elkaar vergelijken wanneer je beide hebt ervaren.
077. En zelfs wanneer je hebt ervaren dat beide waardevolle eigenschappen bezitten is het onmogelijk om tegelijkertijd in beide te leven. Dit komt omdat ze fundamenteel in staat van oorlog zijn met elkaar.
031. Alles van waarde kost moeite.
199. Een vrucht moet eerst zuur worden voordat hij zoet kan zijn. De enige manier om te winnen is door je volledig te concentreren op het spel. Het spelen - de reis - kan niet overgeslagen worden. Hoe moeilijker de weg, des te krachtiger de hoop, en des te zoeter de beloning van de overwinning.
097. Zonder spelregels is er geen spel, en zijn er geen spelers meer.
101. Wanneer je je eigen spelregels breekt, plunder je de betekenis van het spel.
035. Hoe meer en hoe harder ergens aan gewerkt is, des te meer de mens ervan geniet. De meest waardevolle dingen zijn niet te vatten in woorden. Als je iets niet eerder hebt meegemaakt kun je het ook niet uitleggen, en als je er geen tijd en moeite voor neemt heb je de teleurstelling aan jezelf te danken.
036. Mensen rekenen zich rijk met tekens, maar deze zijn slechts het gevolg van en kunnen niet bestaan zonder betekenis.
037. Dat wat innerlijke waarde voor ons heeft bevestigen we aan onszelf en anderen door er onnodig materiële rijkdommen aan toe te kennen.
098. Wanneer je weet waar je iets voor doet heb je geen bevestiging nodig, anders zou je een slaaf zijn van je verwachtingen.
038. Mensen die werken voor hun eigen eer en innerlijke beloning zijn het fundament van een samenleving. Hun aandeel willen uitbetalen in materiële rijkdom of openbare erkenning is het begin van het einde. In de keten is elke schakel van onmisbare waarde, en er is dus nooit genoeg om aan elke persoon alles te geven. Op deze manier zou niemand tevreden zijn of zijn werk kunnen doen zoals het hoort.
039. Laat je niet leiden door onzekerheid. Innerlijke vooruitgang is beseffen dat onze vragen geen antwoorden hebben, omdat ze gemaakt zijn van woorden die de wereld niet kunnen bevatten.
021. De innerlijke waarheid kan niet gevat worden in woorden, want de diepe betekenis van een woord is voor iedereen anders.
084. Woorden zijn slechts takjes vergeleken met de bomen van de gedachten en het bos van de gevoelens. Wanneer je dat éne takje ziet, denk je direct aan die éne boom of dat éne bos. Toch zien alle anderen niets meer dan een verloren takje.
102. Om te kunnen communiceren moet men eerst een gedeelde betekenis hebben, waar men met woorden aan kan refereren.
129. Een schrijver richt zijn woorden op de lezer, niet om te winnen of te verliezen maar om te raken.
121. Wanneer mensen niet voldoen aan je verwachtingen helpt het zelden om ze te straffen voor je eigen misplaatste vertrouwen.
042. Gerechtigheid schiet tekort wanneer het alleen de gerechtigheid van de rechters is, en niet tevens die van de veroordeelden.
091. De wet is een net dat mensen stuurt en tegelijkertijd vangt.
160. Strengheid is een symptoom van een sterke samenleving wanneer deze groeit, maar van een zwakke samenleving wanneer deze sterft.
100. Wanneer je mensen veroordeelt voor iets dat iedereen overkomen kan, zul je uiteindelijk niemand overhouden.
046. Zelfs degenen die de weg kwijt zijn hebben een bestemming.
054. Degene die verdwaald is kan misschien niet gered worden, maar het gaat om de poging. Zonder weerstand is er niets; je leeft pas wanneer je tegen de rivierstroom inzwemt. Uiteindelijk belanden we allemaal, zonder dat we er iets voor hoeven te doen, in de zee.
016. De deugd ontstaat niet door een straf voor imperfectie op te leggen, maar door de modder te verleiden zich via de bomen te mengen met het licht.
040. Oppervlakkige deugdzaamheid is makkelijker te bereiken dan echte deugdzaamheid, omdat de verwachting van anderen voor iedereen zichtbaar is, maar de innerlijke weg niet.
139. Om een boom te laten groeien moet je hem op de juiste plek in het juiste licht zetten, in plaats van hem te straffen tot hij breekt.
110. Verleiden is beter dan dwingen, liefst voordat het te laat is.
140. Orde om het hogere te behouden is goed, maar orde om het hogere te verkrijgen is kansloos.
047. Vrijheid en beperking zijn beide het gevolg van de gelegenheid en de noodzaak om keuzes te maken. Wanneer de keuzes van de één conflicteren met de keuzes van de ander zullen beiden proberen de ander te forceren, aangezien beiden overtuigd zijn van hun eigen gelijk. In dit perspectief is oorlog net zo noodzakelijk en productief als liefde. De vrijheid om andermans waarheid te ontkennen is immers tegelijkertijd de verplichting om, als het niet anders kan, de ander te doden. En net als in de liefde zullen beide waarheden samen een nieuwe wereld laten ontstaan.
135. Om gelukkig te zijn moeten we geduwd worden door noodzaak; niet te hard (dan breken we), maar ook niet te zacht (dan vervelen we ons).
057. Zo vast als het verleden staat, zo onvoorspelbaar is de toekomst. Alleen in het heden liggen bruikbare bouwstenen.
099. Onze wil is vrij om zichzelf te verplichten.
083. Vrijheid is in het heden een kooi voor de toekomst kunnen kiezen.
133. Met elke actie sturen we ons leven en de wereld bij.
166. We zien wat we willen zien. Anderen de schuld geven is niets anders dan zelf opgeven.
175. Wanneer je niet verantwoordelijk bent voor je tegenslagen, ben je dat ook niet voor je overwinningen. Je problemen afstoten lost niets op, het is een stukje zelfvernietiging.
028. Elke keuze heeft zijn keerzijde. De éne keuze is niet noodzakelijkerwijs beter dan de andere, maar zonder keuzes kan een beeldhouder uit de ruwe steen geen enkel gezicht laten ontstaan.
048. Betreur je keuzes niet, want je had ze niet anders kunnen maken.
049. Het leven is een reis waarop de bereikbare bestemmingen slechts overstappunten zijn.
050. Zo is ook de liefde bedrijven slechts een overstappunt op de reis van de liefde. En zo zijn overwinning en nederlaag slechts overstappen op de reis van de strijd. De éne reis heeft geen betekenis zonder de ander, beide zijn onderdeel van de reis van het leven.
210. Vrienden zijn vreemden die elkaar begrijpen zonder elkaars wereld naar hun eigen wereldbeeld te vertalen.
163. Negeer wat echte vrienden zeggen wanneer het niet voor jou bedoeld is.
051. Echte vriendschap is accepteren dat de ander niet altijd in ons voordeel kan handelen.
052. Door onvoorwaardelijk te geven verbind je jezelf met anderen en wordt je wereld groter.
173. De hel, dat is niet verbonden zijn met anderen.
034. Wanneer mensen niet met elkaar verbonden zijn is een stad druk, maar reeds levenloos.
044. Egoïsme is een straf die je jezelf oplegt; je verbant jezelf uit het koninkrijk van de mensen.
123. Niemand is, iedereen wordt. Hoe meer tijd je geeft, hoe meer betekenis je ontvangt. Eenzaam is de persoon die dit principe niet kent.
196. Geven is niets zonder ook te nemen op een ander niveau, en andersom. Zowel gever als nemer moeten hun rol dragen in het geheel, waar iedereen trots aan kan ontlenen. Eervol is de degene die de keten niet verbreekt tot hij deze verlaat.
124. Wanneer je een dierbare in je hart draagt ben je nooit echt alleen. Ook al is deze dierbare ver weg, op een plek die wel of niet bestaat, en misschien wel onverschillig.
055. Echte vrienden kunnen je niet teleurstellen en echte geliefden kunnen je niet verwonden, want zonder egoïstische verwachtingen telt alleen dat wat je aan de ander geeft. Dit kan je nooit afgenomen worden.
203. Haat en liefde zijn geen tegenovergestelden van elkaar, maar beide zijn het tegenovergestelde van onverschilligheid. Liefde is het willen ontvangen van de ander, onafhankelijk van zijn of haar daden (goed of slecht). Haat is het willen veranderen van de ander vanwege de liefde voor jezelf, en is daarmee een vorm van eigenliefde. Alleen als je de ander in alles zonder oordeel ontvangt, is er daadwerkelijk sprake van liefde voor de ander en niet van liefde voor jezelf die tijdelijk versterkt of verstoord wordt door de veranderlijke ander.
058. Wanneer men niet oordeelt, maar puur ontvangt, is een vriendschap tussen mensen mogelijk die alle verschillen overstijgt.
170. Liefde zonder offers is verwaandheid. Wij zijn slechts regendruppels waar het licht doorheen schijnt tot we de grond raken.
073. Liefde is niet elkaar aankijken, maar samen in de richting van het hogere kijken. Dit geldt ook als wij ver achter elkaar staan als ongelijken, in plaats van naast elkaar als partners. Liefde is een gebed dat zijn betekenis alleen prijsgeeft wanneer er geen antwoord komt, of in ieder geval wanneer dit niet verwacht of gevraagd wordt.
063. Zij die hun lichaam verkopen zullen wellicht instemmen met een bepaalde prijs, maar hun ware gezicht is een gift, geen onderhandeling.
204. Je geliefde is niet een voorspelbare hotelkamer waar je in één avond alle hoeken van kunt bezoeken. Je geliefde is een andere wereld waarin je een leven lang kunt verkennen en verdwalen, zonder er ooit het einde van te zien.
185. De weg naar een ander is de enige weg naar jezelf.
205. Wanneer je net een nieuwe wereld hebt ontdekt die mooi genoeg is om je leven om te gooien, is de rest slechts een tunnel om deze wereld te bereiken.
056. Doelen voor de toekomst bedenken is aantrekkelijker dan stappen zetten in het heden, want in gedachten is alles mogelijk en bestaat er geen weerstand.
053. Iemand die zijn hele leven naar iets toeleeft is vergeten om te leven.
060. Je groeit enkel door het werk waar je zelf de vruchten niet van plukt. Verwaand zijn degenen die zichzelf voor de gek houden met elkaars trots.
179. Beloningen zonder het bijbehorende werk te verrichten zijn slechts zwakke aftreksels van wat ze hadden kunnen zijn.
074. Betekenisvol werk is als een boom die zijn eigen vruchten nooit plukt.
082. Gelukkig zijn degenen die weten dat hun werk voortleeft na hun dood.
069. Rust is rusteloos wanneer het werk geen betekenis heeft.
045. Ouderdom is je hart voor anker leggen in de stilte van de eeuwigheid.
126. Nostalgie is een beloning uit het verleden, geen straf.
066. Schoonheid kan alleen ontstaan door pure handelingen, als gebed voor onze toekomst.
041. Zij die een hoger doel nastreven zullen tijdens hun activiteiten elke keer een hoger niveau van voldoening krijgen. In beweging zijn heeft geen betekenis als het enige doel is om niet in beweging te zijn.
079. Geluk is geen doel maar een gevolg van de reis naar jezelf.
080. Geluk is net zomin een doel als de dood.
068. De bestemming heeft geen betekenis zonder de reis.
183. Je kunt niet trots zijn op een reis die je nog niet hebt gemaakt.
186. Het ‘hier en nu’ is geen middel maar een doel.
188. Het doel is het doel niet. Een doel bestaat slechts om de reis betekenis te geven.
095. Alleen onze tijd is waardevol. Soms zijn we verplicht onze tijd te besteden aan iets dat niet direct nuttig lijkt. Dit is niet erg, zolang we de vruchten maar plukken op een hoger niveau. Ook ons leven heeft preventief onderhoud nodig.
125. Het hogere is een onbewuste roeping, net zo echt en noodzakelijk als onderdak en eten.
114. Geen enkele behoefte is ondergeschikt aan een andere, en geen enkele verdeling tussen behoeftes is noodzakelijkerwijs beter dan een andere, mits je alleen maar behoeftes uit het heden tot uitdrukking brengt. De toekomst kan enkel in het heden gebouwd worden.
113. Het enige doel van noodzakelijke behoeftes is het faciliteren van niet noodzakelijke behoeftes.
107. Je kunt geen tak van een boom zijn wanneer je de boom niet erkent. Met de boom zou je dan alle andere takken ontkennen, en alleen op de grond blijven liggen.
111. Dat wat bestaat is per definitie logisch, want van een hogere orde, ook als de logica nog niet zichtbaar of uitspreekbaar is. Zo ook mijn diepste overtuigingen.
187. Wanneer je een ster volgt krijgt alles een richting en een afstand.
112. Dingen en handelingen zijn alleen waardevol wanneer ze een uitdrukking zijn van het ontastbare. Onze grote valkuil is het oppervlakkig imiteren van anderen in de hoop diepgang te kunnen vinden. In plaats van onze eigen ster te volgen houden we onszelf en elkaar voor de gek met gevolgen zonder oorzaak.
184. De sterren zijn van iedereen die ze wil zien.
178. Wanneer we geen ster volgen heeft ons handelen geen betekenis. De oplossing zoeken in meer handelen of anders handelen is dan kansloos.
156. Alleen wanneer je in een ster gelooft zie je in het brood dat een kunstenaar van de hongerdood redt de pracht van zijn toekomstige werk.
128. Degene die ergens in gelooft kan vechten tot de dood.
174. Wanneer je verdraagt dat mensen verschillende sterren volgen, zul je zien dat ze een sterrenstelsel vormen.
192. Een ster schijnt mooier wanneer hij onderdeel is van een sterrenstelsel. Licht, net als de mens, is altijd in beweging.
191. De wil om je ster aan de hemel te laten staan kan groter zijn dan de wil om zelf wat langer door te leven.
159. Degene die een ster volgt heeft geen wapens of bescherming nodig om een hefboom te zijn in het spel van het leven.
118. Wanneer je een ideaal nastreeft zul je compromissen moeten maken. Niet iedereen kan jouw ster volgen, of hierin perfect zijn.
208. Woede is onvrede met het verleden, blind doorvechten in een gevecht dat al beslecht is en waarschijnlijk niet aansluit bij het heden. Fouten zijn nodig om de toekomst te bouwen, al struikelend komen we verder. Perfectie bereiken we pas na de dood, wanneer ons aandeel in het spel verzilverd wordt door zij die na ons komen.
154. Perfectie is een onbereikbare ster maar dat betekent niet dat je moet stoppen met lopen.
172. Wanneer je iemand de ster laat zien die hij of zij reeds volgde, versnelt de pas.
142. De invullingen van heil, kennis en voorspoed zijn gekleurd door de tijd. We wijzen ze aan als oorzaak en doel van alles maar het zijn slechts gevolgen van de ster die we als mensheid volgen. Ze geven betekenis aan ons leven, mits overdraagbaar aan de volgende generatie.
119. Als je mensen wilt begrijpen begin dan door nooit te luisteren naar wat ze zeggen.
143. Luister niet naar wat men zegt, maar onderzoek welke ster mensen volgen. In de schatkist van de mensheid is het individu onzichtbaar.
189. Uit de chaos van de mensen ontstaat de tempel van de mensheid.
062. De machtspiramide van de samenleving is corrupt wanneer de lagere steen jaloers is op de hogere. De hoogste steen is niets om jaloers op te zijn, want deze heeft alleen de sterrenhemel als vraagbaak.
088. De stenen die denken dat ze zelf het hoogste doel zijn zullen nooit een tempel kunnen vormen.
089. Er bestaat een weg van het lagere naar het hogere. Deze weg begint bij onze woning en mondt via ontelbare overtreffende treden als families, gemeenten en beschavingen uit in de uiteindelijke en onverstoorbare bestemming van de mensheid tussen de sterren. De treden van deze trap kunnen niet los van elkaar bestaan en slechts één richting heeft betekenis.
090. De piramide van de samenleving heeft geen betekenis als deze niet eindigt in het hogere. Deze piramide wordt opgebouwd van boven naar beneden.
105. Degene die het aankan om op aanwijzingen van anderen zijn eigen tempel af te breken, en samen een nieuwe op te bouwen, zal telkens grotere, sterkere en moeilijker te overtreffen bouwwerken kunnen maken.
087. De stenen weten niet zeker of de tempel bestaat, want deze is van een hogere orde, maar in de stilte voelen ze zich versterkt door elkaars aanwezigheid.
132. Zonder hiërarchie geen liefde, zonder liefde geen broederschap.
117. Kijk wanneer je de toekomst wilt voorspellen niet naar wat mensen doen, maar naar wat ze nooit vergeten te doen. Bewust of onbewust volgt iedereen zijn of haar eigen ster, die allemaal deel uitmaken van één sterrenstelsel.
136. Alle grote bomen beginnen met een zaadje dat verborgen genoeg is om niet opgegeten te worden door de vogels.
137. Het zijn niet de woorden maar de zaadjes tussen de woorden die sterren van koers kunnen doen veranderen.
134. Alleen de onzichtbare hand die we zelf ontdekken kan onze geest en harten raken.
141. Onbewust kies je het wereldbeeld waarin jouw problemen centraal staan. Deze sluiten slechts zelden aan bij die van de mensheid.
144. Degenen die hun overtuigingen niet verloochenen en er ook naar handelen kunnen wellicht in de gevangenis belanden. De platgeslagen letter der wet is blind voor de kleurige diepte van individuele ervaringen.
149. Een goede leerling begint met één stuk gereedschap. Begin pas met de hamer wanneer je de beitel kan richten.
162. Een cultuur moet leven om niet te sterven.
157. Iets dat niet kan overleven zonder bescherming zal uiteindelijk niet overleven. Ware kracht komt van binnen, niet uit de schil. Eén zaadje kan, als het de tijd krijgt, een heel land veroveren.
158. Een ziek kind kan soms meer in gang zetten dan een generaal.
182. De beleving van vandaag is de betekenis van morgen.
161. De nacht wacht in pracht, of steelt de dag van morgen.
171. Willekeurigheid is de vijand van betekenis.
181. Je kunt de mensheid alleen overtuigen door je eigen familie en kennissen te overtuigen. Door het zaadje te planten en dan de tijd zijn werk te laten doen.
190. Je kunt je leven riskeren voor de domste dingen, zoals voor je eigen gevoelens over jezelf. Toch kun je alleen bewust ergens voor sterven als je verder kijkt.
131. Betekenis kan niet gekocht worden.
085. Mensen leven niet voor de dingen, maar voor de betekenis van dingen. Eén enkel ding betekent vaak meer dan de vele.
071. De dingen dienen de mens, niet andersom.
176. Lof en ‘de dingen’ zijn nuttig wanneer ze bijdragen aan een hoger doel.
138. Hoe meer dingen we hebben, des te makkelijker we ons vergissen over wat echt belangrijk is, maar des te groter het vuur dat we in onze harten bouwen wanneer we ons niet vergissen.
115. Dat wat niet voor iedereen geproduceerd wordt kan evenwel waardevol zijn voor de mensheid.
061. De vreugde die komt uit het kopen van dingen is een wijdverspreide leugen. Dingen verkrijgen hun waarde door de mens te dienen, niet andersom.
197. Rijkdommen die alleen de eigenaar dienen zijn nutteloos, omdat ze de wereld niet in beweging zetten. In armoede hopen op een zeldzaam grote vondst (en de daarbij horende grote beloning) geeft een leven meer diepgang dan de onvoorwaardelijke zekerheid van een kleine dagelijkse beloning.
193. Alles van waarde moet schaars zijn.
130. Een schat die we achterlaten kan nooit van of voor onszelf zijn geweest. Onze enige eigendommen zijn onze woorden en daden, de rest is vergankelijk.
198. Wanneer we een goed doel zoeken voor de materiële schatten die we verzameld hebben realiseren we ons dat deze niet evenredig uitgedeeld kunnen worden aan allen. Op deze manier verwatert hun betekenis, maar ze zijn ook niet geschikt als extra beloning voor de enkeling die zijn beloning reeds uit zijn werk heeft ontvangen, nog als financiering van monumentale bouwwerken die afbrokkelen in de tijd. Materiële rijkdommen zijn slechts de meststoffen die ons doen groeien; noodzakelijk voor spirituele bloei, maar niet voldoende. Strooi ze achter je uit op het pad naar je ster en hoop dat de mensen die erop afkomen niet alleen maar naar de grond kijken.
200. Zeg me niet dat je niet rijk bent. Er is altijd wel een weg te vinden naar het licht. Er zijn genoeg sterren om te volgen en ook van kiezels kun je een tempel bouwen.
043. Je leert wat iets betekent enkel door het zelf mee te maken.
120. Onze ervaringen vormen de blokkendoos van onze gedachten. Welke dingen we intern na kunnen bouwen en met welke zaken we kunnen spelen wordt bepaald door het levenspad dat we volgen en de blokjes die we bij elkaar sprokkelen. Eén missend blokje kan ons ervan weerhouden om de tempel te zien.
081. Een vluchtige glimp van de betekenis van het leven is pas in breekbare woorden te herkennen wanneer deze reeds onuitspreekbaar in je hart is gegraveerd.
206. Je kunt pas proberen iets uit te leggen wanneer je het zelf ervaren hebt. Welke onderdelen bij elkaar horen snap je pas wanneer je de machine doorziet. Zonder jouw hulp zullen deze onderdelen niet erkennen dat ze tot dezelfde machine behoren, en zal de machine niet erkennen dat hij zonder deze onderdelen niet goed werkt. Wanneer je gelooft dat iemand anders jouw wereld onderhoudt valt alles op zijn plek, maar eigenlijk doe je het zelf.
148. Sommige ervaringen kunnen elk hart dat ervoor openstaat een van tevoren bepaalde richting opduwen.
194. Rituelen vormen het kompas dat je ster zal aanwijzen.
155. Een kunstwerk of een ritueel kan je raken, ook al is het eeuwenoud.
147. Alleen intuïtie kan een ritueel bedenken dat door hart en geest wordt ontvangen. Logica is hier slechts breekhamer.
150. Een ritueel kan alleen beoordeeld worden op de mensen die het voortbrengt.
151. Intuïtie, niet de logica, trekt ons de toekomst in.
108. Om de kracht van een ritueel af en toe te kunnen ervaren is het belangrijk om geduldig en in stilte de regels te volgen, ook al geloof je er nog niet in. Straffen zijn alleen gerechtigd en nuttig wanneer ze voortkomen uit (en teken zijn van) een breed gedeelde liefde voor een bepaald ideaal. Daarentegen is het is belachelijk om een ideaal na te streven of op te willen bouwen door meer te straffen.
106. Alleen een plechtig ritueel kan je voorbereiden om in stilte, ver van het rumoerige tumult van het alledaagse leven, steeds een hogere trede te zien. Door herhaalde oefening zul je deze treden één voor één kunnen beklimmen zonder terug te vallen.
164. Door de eeuwen heen zijn er woorden ontdekt die ons raken. Ze schieten wortel in ons onbewuste en organiseren onze tegenstrijdige waarheden.
022. De mensheid kan alleen verder komen als jonge mensen dagelijks samen met ouderen bouwen, en zo de onuitspreekbare waarheid van generatie op generatie doorgeven. Denk aan een boomstronk die alsmaar groeit, terwijl de blaadjes komen en gaan. Het is ijdele hoop om de kracht, wijsheid en schoonheid van een heel leven aan ervaringen in holle woorden tussen de bladzijden van een dood boek te vangen, en vervolgens te verwachten dat een kind, enkel door het zien van deze specifieke volgorde van letters, de ziel van zijn voorouders zal begrijpen.
030. Zij die oog in oog met verleidingen of zelfs de dood niet standvastig zijn in hun geloof, en dit geloof niet doorgeven aan de volgende generatie, zijn niets meer dan onkruid op deze aarde.
153. Van generatie op generatie dragen onze rituelen de onuitspreekbare wachtwoorden voor het openen van de poorten van betekenis over. Wanneer elke generatie een andere ster kiest om te volgen zal de mensheid verdwalen in de nacht.
202. De rituelen van je leven bouwen je innerlijke stad. Pas wanneer je deze stad verbindt met anderen, al dan niet in tijd, geef je hem een plek onder de sterren.
195. Rituelen kunnen van buitenaf gek en saai lijken. Toch is het enige dat telt dat enkelen de kunst proeven van een leven lang sterven met betekenis.
213. Verschil moet er zijn. Takken zoeken omhoog naar het licht, en wortels zoeken omlaag naar de aarde maar beide dienen de boom. Onze vragen over de sterren hebben geen antwoord, want hun taal is voor ons te hoog gegrepen. Ons enige kompas is de richting van ons hart.
214. De wereld is niet pure perfectie, maar is altijd in beweging van slecht naar beter. Wie het slechte niet bekeert, is het goede niet weerd.
215. Samen wakker worden onder de ochtendzon is zo vanzelfsprekend geworden dat we er niet meer bij stilstaan. Pas wanneer onze hoop op de toekomst gegijzeld wordt - in dat éne moment, als een onzeker schip in zwaar weer- voelen we de spanning van het lot dat ons verbindt.
025. Onderwijs is niet bedoeld om mensen te veranderen in levenloze tandwielen voor de motor van de welvaart. Onderwijs moet ervoor zorgen dat iedereen snapt dat we samen op de boot van de mensheid zitten. Dat we allen geboren zijn als gereedschap uit dezelfde kist.
216. Zonder een ster om te volgen en de rituelen die daarbij horen is een rijke, gezonde en veeltallige bevolking niets waard, want richtingloos.
207. Ongelijkheid zorgt voor trots, verlangen en afgunst, maar zet de wereld in beweging. Het alternatief is stilstand, want het uitroeien van ongelijkheid kan alleen maar leiden tot verveling, identiteitsverlies en ontevredenheid. De spelregels lijken willekeurig, maar ze delen de wereld op in voor- en tegenstanders. Beide groepen ontlenen hun identiteit aan de regels waarvoor (of waartegen) ze met heel hun ziel vechten.
116. Door ongelijkheid in de tijd, de ruimte en tussen de mensen te forceren, golven hun harten en krijgen ze een taal. Zonder ongelijkheid is er wel water, maar geen leven.
217. Niet elke golf kan even hoog komen, en niet elke golf bereikt het land. Het is alles of niets.
218. Neem het de mens niet kwalijk dat passie in golven komt. Alleen zo kan de branding ontstaan.
219. Of golven nou samenwerken of vechten: ze herkennen elkaar in het verlangen naar de branding. Of ze nou opgeslokt worden of tegen de rotsen te pletter slaan: zolang er zee is en zolang er hoop op land is, leven ze voort in de golven die volgen.
